Niewłaściwa praca sondy lambda to problem, który może znacząco wpłynąć na osiągi silnika, zużycie paliwa, emisję spalin oraz ogólną kondycję jednostki napędowej. Choć sama sonda jest niewielkim elementem, jej rola w układzie sterowania silnikiem jest kluczowa. Odpowiada ona za monitorowanie zawartości tlenu w spalinach i przesyłanie informacji do sterownika silnika, który na tej podstawie dostosowuje skład mieszanki paliwowo-powietrznej. Gdy sonda działa prawidłowo, silnik pracuje wydajnie, a emisja szkodliwych substancji utrzymuje się na poziomie zgodnym z normami. Gdy zaczyna szwankować – efekty są szybko odczuwalne, choć często trudne do jednoznacznego zidentyfikowania bez diagnostyki komputerowej.
Jednym z pierwszych objawów uszkodzonej lub źle działającej sondy lambda jest zauważalny wzrost zużycia paliwa. Sterownik silnika, nie otrzymując wiarygodnych danych o składzie spalin, zaczyna pracować w trybie awaryjnym lub opiera się na stałych, zaprogramowanych wartościach mieszanki, które są bardziej konserwatywne. W efekcie mieszanka staje się zbyt bogata, czyli zawiera za dużo paliwa w stosunku do powietrza. Silnik spala więcej, a nadmiar niespalonego paliwa może trafiać do układu wydechowego i obciążać katalizator.
Kolejnym objawem jest nierówna praca silnika, zwłaszcza na biegu jałowym. Gdy mieszanka nie jest odpowiednio zbilansowana, silnik może „falować”, czyli zmieniać obroty bez wyraźnego powodu, dławić się, a czasem nawet gasnąć. To zjawisko jest szczególnie widoczne po rozgrzaniu jednostki, kiedy sterownik zaczyna korzystać z odczytów sondy w czasie rzeczywistym. Jeżeli sonda podaje błędne informacje, silnik nie potrafi samodzielnie się „ustawić” i zaczyna pracować niestabilnie.
W przypadku poważniejszych uszkodzeń sondy lambda na desce rozdzielczej może zapalić się kontrolka „check engine”. W pamięci komputera zapisują się wtedy błędy związane z pracą sondy – może to być brak sygnału, nieprawidłowa częstotliwość zmian napięcia, zbyt uboga lub zbyt bogata mieszanka przez zbyt długi czas. Często w parze z błędami sondy pojawiają się inne – np. dotyczące katalizatora, przepływomierza lub adaptacji mieszanki paliwowej.
Do bardziej subtelnych objawów należy spadek mocy i pogorszenie dynamiki jazdy. Silnik staje się mniej responsywny, gorzej przyspiesza i może mieć opóźnioną reakcję na wciśnięcie pedału gazu. Dzieje się tak dlatego, że sterownik nie może precyzyjnie zarządzać procesem spalania, a wszelkie korekty są opóźnione lub całkowicie zablokowane. Auto może wtedy jeździć „ciężko” i nieprzyjemnie, nawet jeśli wizualnie nic nie wskazuje na usterkę.
Czasami uszkodzona sonda lambda powoduje także zapach niespalonego paliwa w spalinach. Jest to wynik zbyt bogatej mieszanki, która nie zostaje całkowicie spalona w cylindrach. Dodatkowo, nadmierne obciążenie katalizatora w takiej sytuacji może prowadzić do jego przegrzania, a nawet zniszczenia – co skutkuje dodatkowymi kosztami.
W starszych pojazdach z jedną sondą lambda objawy bywają bardziej odczuwalne, ponieważ cała regulacja mieszanki opiera się na jej odczytach. W nowszych samochodach, które mają sondy przed i za katalizatorem, sterownik może lepiej wykrywać nieprawidłowości i przechodzić w tryb awaryjny, ograniczając negatywne skutki, ale i tak usterka wymaga usunięcia.
Podsumowując – objawy niewłaściwej pracy sondy lambda to m.in. zwiększone spalanie, nierówna praca silnika na biegu jałowym, spadek mocy, trudności z przyspieszaniem, zapalenie kontrolki silnika oraz intensywny zapach spalin. Ignorowanie tych sygnałów może prowadzić do uszkodzenia innych elementów układu wydechowego, w tym kosztownego katalizatora. Dlatego przy pierwszych oznakach warto przeprowadzić diagnostykę i – jeśli to konieczne – wymienić sondę na nową, najlepiej zgodną z zaleceniami producenta pojazdu.
