Klasyczna automatyczna skrzynia biegów z przekładnią hydrokinetyczną to konstrukcja, która przez dekady stanowiła standard w samochodach z przekładnią automatyczną. Choć w ostatnich latach rynek motoryzacyjny coraz częściej stawia na skrzynie dwusprzęgłowe czy bezstopniowe, to właśnie tradycyjny automat z konwerterem momentu obrotowego jest uważany za jeden z najbardziej niezawodnych i komfortowych układów przeniesienia napędu. Ale jak właściwie działa taki klasyczny automat i co sprawia, że jego praca jest tak płynna?
Podstawą konstrukcji tej skrzyni jest przekładnia planetarna. W odróżnieniu od skrzyń manualnych, które korzystają z klasycznego układu wałków i kół zębatych, skrzynia automatyczna wykorzystuje zestawy kół planetarnych, które mogą być blokowane lub zwalniane, co pozwala na uzyskiwanie różnych przełożeń. Przekładnie planetarne są zwarte, trwałe i umożliwiają szybką zmianę biegów bez potrzeby rozłączania napędu.
Drugim kluczowym elementem jest przekładnia hydrokinetyczna, zwana również konwerterem momentu obrotowego. To ona zastępuje sprzęgło znane z manualnych skrzyń biegów. Konwerter składa się z trzech głównych elementów: pompy, turbiny i statora. Pompa, napędzana przez silnik, wprawia w ruch olej przekładniowy, który z kolei napędza turbinę połączoną z wałem wejściowym skrzyni biegów. Statycznie działa to jak sprzęgło hydrauliczne – przeniesienie napędu odbywa się bez fizycznego kontaktu między elementami, dzięki energii kinetycznej cieczy.
Ważną funkcją konwertera jest też jego zdolność do zwiększania momentu obrotowego. W sytuacjach, gdy samochód rusza spod świateł lub z dużym obciążeniem, konwerter może chwilowo zwiększyć moment przenoszony na skrzynię biegów, co ułatwia płynne i dynamiczne ruszanie. Dodatkowo, w nowoczesnych skrzyniach automatycznych konwerter wyposażony jest w tzw. sprzęgło blokujące, które w określonych warunkach łączy pompę i turbinę na sztywno, eliminując poślizg i poprawiając efektywność napędu.
Za sterowanie wszystkimi operacjami odpowiedzialny jest układ hydrauliczno-elektroniczny. Jeszcze kilkanaście lat temu zmiany biegów były realizowane wyłącznie hydraulicznie, na podstawie ciśnienia oleju i położenia pedału przyspieszenia. Dziś większość klasycznych skrzyń korzysta z elektronicznego sterownika, który odbiera sygnały z czujników pojazdu i w czasie rzeczywistym decyduje o momencie zmiany przełożeń. Dzięki temu skrzynia może pracować w różnych trybach – komfortowym, sportowym, zimowym – dostosowując swoje działanie do aktualnych warunków i stylu jazdy kierowcy.
Charakterystyczną cechą klasycznego automatu z konwerterem jest wyjątkowa płynność jazdy. Biegi zmieniają się niemal niezauważalnie, bez szarpnięć i nagłych reakcji. To efekt hydraulicznego działania konwertera oraz precyzyjnego sterowania ciśnieniem oleju w układzie. Wadą może być jednak nieco niższa efektywność napędu w porównaniu do skrzyń dwusprzęgłowych – właśnie ze względu na poślizg występujący w konwerterze przy ruszaniu i przy niskich prędkościach.
Podsumowując – klasyczna automatyczna skrzynia biegów z przekładnią hydrokinetyczną to rozwiązanie sprawdzone, trwałe i cenione za komfort. Jej działanie opiera się na współpracy przekładni planetarnych, układu hydraulicznego i konwertera momentu obrotowego, który zapewnia płynne ruszanie i zmiany przełożeń bez udziału kierowcy. Choć nieco mniej dynamiczna niż skrzynie dwusprzęgłowe, wciąż pozostaje jednym z najlepszych rozwiązań dla osób ceniących bezawaryjność i wygodę w codziennej jeździe.
