Wraz z rozwojem technologii w motoryzacji coraz częściej spotyka się samochody wyposażone w automatyczne skrzynie biegów o coraz większej liczbie przełożeń. Dziewięć, dziesięć, a nawet więcej biegów nie jest już niczym niezwykłym w nowoczesnych modelach aut. W naturalny sposób rodzi się więc pytanie, czy większa liczba biegów automatycznie przekłada się na niższe zużycie paliwa, lepszą ekonomikę jazdy i bardziej efektywne wykorzystanie silnika. Choć na pierwszy rzut oka odpowiedź wydaje się oczywista, rzeczywistość jest nieco bardziej złożona i uzależniona od wielu czynników technicznych oraz sposobu użytkowania pojazdu.
Głównym założeniem konstruktorów zwiększających liczbę przełożeń w skrzyniach biegów jest umożliwienie silnikowi pracy w wąskim, najbardziej efektywnym zakresie obrotów. Im więcej biegów, tym mniejsze różnice między nimi, co pozwala lepiej dopasować obroty silnika do aktualnych warunków drogowych. Teoretycznie oznacza to, że w każdej sytuacji jednostka napędowa może działać z optymalnym obciążeniem, a to bezpośrednio przekłada się na mniejsze zużycie paliwa. W praktyce jednak skuteczność tego rozwiązania zależy od sposobu jego wdrożenia oraz jakości oprogramowania sterującego skrzynią.
W samochodach o dużej mocy i wysokim momencie obrotowym dodatkowe przełożenia faktycznie pozwalają na znaczącą poprawę ekonomiki jazdy, zwłaszcza podczas podróży autostradowych i w warunkach stałej prędkości. Dzięki długim, wysokim biegom silnik może pracować na niskich obrotach, co redukuje spalanie, zmniejsza hałas i obniża temperaturę pracy jednostki napędowej. Tego rodzaju korzyści są szczególnie widoczne w pojazdach z dużą masą, takich jak SUV-y, limuzyny czy auta dostawcze, gdzie utrzymanie optymalnych parametrów pracy jednostki napędowej ma ogromne znaczenie.
Z drugiej strony, w samochodach miejskich i kompaktowych korzyści płynące z dużej liczby biegów mogą być mniej odczuwalne. Przy częstym zatrzymywaniu się, ruszaniu i zmianie tempa jazdy, skrzynia musi znacznie częściej przełączać przełożenia, co może wpływać na komfort prowadzenia i sprawność układu. W takich warunkach zbyt częste zmiany biegów mogą prowadzić do uczucia, że samochód zbyt intensywnie pracuje, szukając optymalnego momentu na kolejne przełożenie. Dobrze zestrojony automat potrafi zniwelować ten efekt, ale wymaga to zaawansowanego algorytmu i precyzyjnego dopasowania do charakterystyki silnika.
Nie bez znaczenia pozostaje także wpływ liczby biegów na masę i złożoność przekładni. Im więcej przełożeń, tym bardziej skomplikowana staje się konstrukcja skrzyni, a to wiąże się z większą liczbą elementów mechanicznych, które mogą ulec awarii. Większa liczba przełożeń oznacza też potrzebę lepszego chłodzenia, dokładniejszego smarowania oraz bardziej zaawansowanej diagnostyki. Choć nowoczesne materiały i technologie pozwalają radzić sobie z tymi wyzwaniami, w praktyce nie każdy producent potrafi stworzyć przekładnię, która oferuje wiele biegów i jednocześnie zachowuje niezawodność przez długi czas eksploatacji.
Kolejną kwestią wartą uwagi jest zachowanie skrzyni w trybach jazdy dynamicznej. W sytuacjach, gdy kierowca oczekuje szybkiej reakcji na pedał gazu i błyskawicznego przyspieszenia, skrzynia z dużą liczbą biegów musi wykonać więcej zmian, by przejść z biegu najwyższego do najniższego. Odpowiednie oprogramowanie potrafi wykonać to niemal niezauważalnie, ale każda dodatkowa zmiana przełożenia to potencjalne źródło opóźnienia, które w pewnych warunkach może wpłynąć na subiektywne odczucia podczas jazdy.
Warto także wspomnieć o aspekcie kosztów. Przekładnie o dużej liczbie biegów są droższe w produkcji i serwisie, a ewentualna wymiana lub regeneracja może wiązać się z poważnym wydatkiem. Z punktu widzenia kierowcy oszczędność paliwa może nie zawsze równoważyć wyższe koszty obsługi technicznej, szczególnie w przypadku samochodów używanych lub tych użytkowanych w trudnych warunkach.
Podsumowując, większa liczba biegów w automatycznej skrzyni biegów faktycznie może poprawić ekonomikę jazdy, ale nie jest to reguła obowiązująca bez wyjątku. Wszystko zależy od konstrukcji pojazdu, rodzaju silnika, sposobu użytkowania samochodu oraz jakości wykonania samej przekładni. W odpowiednio zaprojektowanym aucie z nowoczesną skrzynią i dobrze zestrojonym silnikiem dodatkowe przełożenia przynoszą wyraźne korzyści. W innych przypadkach mogą stanowić jedynie element marketingowy, który niekoniecznie przekłada się na realne oszczędności.
