Hamulce w samochodzie są jednym z najważniejszych elementów bezpieczeństwa, ale nie zawsze powinny być jedynym sposobem na kontrolowanie prędkości. W wielu sytuacjach, zwłaszcza podczas długich zjazdów czy jazdy w trudnych warunkach, warto wspomagać się hamowaniem silnikiem. W pojazdach z manualną skrzynią biegów ta technika jest powszechnie znana i łatwa do zastosowania. W przypadku automatu wielu kierowców zastanawia się, czy i jak można osiągnąć podobny efekt. Odpowiedź brzmi – tak, można, a nowoczesne skrzynie automatyczne są wręcz przystosowane do tego, by wspierać kierowcę w takich sytuacjach.
Hamulce silnikiem działają na zasadzie wykorzystania oporu stawianego przez jednostkę napędową w momencie, gdy kierowca przestaje naciskać pedał gazu, a silnik pozostaje połączony z kołami. W skrzyni manualnej wystarczy zredukować bieg i puścić gaz, by auto zaczęło wytracać prędkość. W automacie sytuacja wygląda nieco inaczej, ponieważ to komputer sterujący decyduje o momencie zmiany przełożenia, a pedał sprzęgła nie istnieje.
Nowoczesne automatyczne skrzynie biegów potrafią samodzielnie wykryć sytuację, w której potrzebne jest dodatkowe hamowanie. Jeśli komputer odczyta, że pojazd porusza się z górki, kierowca przestaje przyspieszać, a dodatkowo naciska pedał hamulca, skrzynia automatycznie może zredukować przełożenie, by wykorzystać opór silnika do spowolnienia auta. Jest to rozwiązanie, które działa bardzo płynnie i bez konieczności ingerencji kierowcy, ale tylko w nowoczesnych konstrukcjach, które posiadają funkcję adaptacyjnego zarządzania przełożeniami.
W starszych skrzyniach automatycznych lub w pojazdach bez zaawansowanego sterowania komputerowego, hamowanie silnikiem można uzyskać, korzystając z trybów ograniczających zakres przełożeń. W wielu samochodach dostępne są pozycje oznaczone jako niski bieg lub numerowane zakresy, które pozwalają utrzymać skrzynię na niższym przełożeniu. Przykładowo, wybierając tryb niskiego biegu, skrzynia nie przełączy się na wyższy bieg, nawet przy wzroście prędkości, co pozwala zachować silnik w zakresie obrotów generującym większy opór. Takie rozwiązanie sprawdza się szczególnie podczas długiego zjazdu z górki, gdzie hamulce narażone są na przegrzanie.
W samochodach hybrydowych i elektrycznych dostępne są dodatkowe tryby rekuperacyjne, które działają na podobnej zasadzie jak hamowanie silnikiem, ale wykorzystują układ odzyskiwania energii. W takim przypadku kierowca nie tylko ogranicza prędkość bez użycia hamulca, ale również doładowuje akumulator, co stanowi dodatkową korzyść.
Hamulce silnikiem w automacie mają jednak swoje ograniczenia. W niektórych przypadkach, przy bardzo niskich obrotach lub niewielkiej różnicy przełożeń, efekt wyhamowania może być mało odczuwalny. Dlatego tak istotne jest, by odpowiednio dobrać przełożenie – nie za wysokie, by silnik mógł wygenerować opór, i nie za niskie, by nie spowodować gwałtownego szarpnięcia lub nadmiernego wzrostu obrotów.
Podczas jazdy w trudnym terenie, na przykład po drogach górskich, warto rozważyć jazdę w trybie ręcznym, jeśli skrzynia na to pozwala. Umożliwia to pełniejszą kontrolę nad przełożeniem i pozwala dostosować zachowanie skrzyni do konkretnych warunków drogowych, co zwiększa bezpieczeństwo i chroni układ hamulcowy przed nadmiernym zużyciem.
Podsumowując, hamowanie silnikiem w samochodzie z automatyczną skrzynią biegów jest jak najbardziej możliwe i stanowi wartościowe uzupełnienie klasycznego hamowania. Współczesne pojazdy oferują wiele funkcji, które wspierają ten proces automatycznie, ale również starsze modele pozwalają na świadome wykorzystanie niższych przełożeń w celu spowolnienia auta. Znajomość działania skrzyni i umiejętne korzystanie z jej możliwości może w znaczący sposób wpłynąć na bezpieczeństwo jazdy, szczególnie podczas zjazdów i w warunkach trudnych drogowo.
