Jednym z bardziej stresujących doświadczeń, jakie może spotkać kierowcę samochodu wyposażonego w automatyczną skrzynię biegów, jest moment, w którym przekładnia nagle przestaje reagować na polecenia zmiany biegu. Kierowca porusza dźwignią, wybiera pozycję jazdy, a mimo to auto pozostaje nieruchome lub nie wykonuje oczekiwanej reakcji. W takim przypadku pojawia się wiele pytań i niepokój o możliwe przyczyny oraz koszty naprawy. W rzeczywistości przyczyn tego typu zachowania może być kilka, a ich źródło tkwi zarówno w mechanice, jak i w układzie sterowania.
Pierwszym obszarem, który należy rozważyć, jest sam mechanizm wybieraka biegów. W nowoczesnych samochodach coraz częściej stosuje się elektroniczne dźwignie wyboru, które nie są bezpośrednio połączone z przekładnią, lecz jedynie wysyłają sygnał do sterownika skrzyni. Jeśli uszkodzeniu ulegnie sam wybierak, przewód sygnałowy lub zasilanie jego modułu, skrzynia może pozostać w biegu jałowym lub nie zareagować na żadną komendę. W przypadku klasycznego, mechanicznego wybieraka, problem może leżeć w zerwaniu cięgna lub poluzowaniu elementu mocującego, przez co skrzynia fizycznie nie otrzymuje sygnału do zmiany trybu pracy.
Równie częstą przyczyną braku reakcji jest niedostateczne ciśnienie w układzie hydraulicznym. Automatyczna skrzynia biegów działa na bazie oleju przekładniowego, który pod odpowiednim ciśnieniem uruchamia sprzęgła i przekładnie planetarne. Jeśli z jakiegoś powodu ciśnienie to spadnie poniżej wymaganego poziomu – na przykład w wyniku uszkodzenia pompy oleju, zbyt niskiego poziomu oleju lub zapchania filtra – skrzynia nie jest w stanie załączyć biegu. W efekcie silnik pracuje, ale nie dochodzi do żadnego fizycznego połączenia z układem napędowym.
Innym powodem, dla którego skrzynia nie odpowiada na zmianę biegów, może być przejście w tryb awaryjny. Jeżeli komputer sterujący skrzynią wykryje poważny błąd, który może zagrażać bezpieczeństwu lub prowadzić do uszkodzenia przekładni, automatycznie odcina możliwość dalszej pracy. W takim trybie skrzynia może zostać zablokowana na jednym biegu lub przełączyć się całkowicie na bieg neutralny. Do takiej sytuacji może dojść wskutek awarii czujników położenia wału, czujnika prędkości obrotowej, uszkodzenia mechatroniki lub problemów z oprogramowaniem sterownika.
W starszych konstrukcjach bardzo często przyczyną tego typu problemów jest zużycie elementów ciernych wewnątrz skrzyni. Gdy tarcze sprzęgłowe, tłoki lub uszczelki nie są w stanie utrzymać odpowiedniego docisku, pojawia się poślizg, a w pewnym momencie całkowity brak reakcji na zmianę biegu. Kierowca może wtedy zauważyć, że po włączeniu trybu jazdy silnik wchodzi na obroty, ale samochód nie porusza się. Co więcej, próby kontynuowania jazdy mogą jedynie pogorszyć stan skrzyni i doprowadzić do konieczności jej kompleksowej regeneracji.
Nie można też zapominać o roli zasilania. Skrzynia automatyczna, zwłaszcza w nowszych pojazdach, wymaga stałego dostępu do napięcia i danych przesyłanych przez magistralę CAN. Jeśli wystąpi przerwa w zasilaniu sterownika skrzyni lub zakłócenie w komunikacji z centralnym komputerem pojazdu, przekładnia może nie działać prawidłowo. Taki stan może być wywołany przez przepaloną bezpiecznik, korozję na stykach, uszkodzony przekaźnik lub nawet problemy z akumulatorem.
W sytuacji, gdy skrzynia nie reaguje na zmianę biegu, pierwszym krokiem powinna być spokojna ocena objawów. Czy samochód był rozgrzany, czy może problem pojawił się po nocy? Czy skrzynia wcześniej działała prawidłowo, czy też występowały szarpnięcia, opóźnienia w zmianie przełożeń lub inne nietypowe zachowania? Odpowiedzi na te pytania pomagają zawęzić obszar poszukiwań. Następnie niezbędna jest diagnostyka komputerowa, która pozwoli odczytać błędy zapisane w pamięci sterownika oraz sprawdzić podstawowe parametry pracy przekładni. Czasami wystarczy uzupełnić poziom oleju, zresetować błąd lub naprawić wybierak, ale w innych przypadkach może być konieczna rozbiórka skrzyni.
Brak reakcji skrzyni na zmianę biegu to objaw, którego nigdy nie należy lekceważyć. Może świadczyć o poważnym uszkodzeniu mechanicznym, awarii układu elektronicznego lub hydraulicznego albo wynikać z błahostki, którą da się usunąć w kilka minut. W każdym przypadku jednak szybka diagnoza i reakcja są kluczowe, aby uniknąć dalszych uszkodzeń i kosztownej naprawy całego układu napędowego.
