Współczesne samochody osobowe coraz częściej wyposażane są w automatyczne skrzynie biegów. Ten trend widoczny jest nie tylko w autach klasy premium, ale również w modelach popularnych, miejskich i rodzinnych. Wraz z rosnącą popularnością tego typu przekładni pojawia się pytanie o ich wpływ na środowisko, a konkretnie – na emisję spalin. Choć z pozoru mogłoby się wydawać, że sposób zmiany biegów nie ma istotnego znaczenia dla składu gazów wylotowych, rzeczywistość okazuje się bardziej złożona.
Automatyczna skrzynia biegów działa według algorytmów zaprogramowanych przez producenta. To oznacza, że moment zmiany przełożenia, długość utrzymywania konkretnego biegu, a także sposób reagowania na obciążenie są ściśle kontrolowane przez komputer. Te parametry mają bezpośredni wpływ na prędkość obrotową silnika, a co za tym idzie – na jego obciążenie i spalanie paliwa. Silnik pracujący przy wyższych obrotach emituje więcej tlenków azotu, a przy zbyt niskich – może produkować więcej cząstek stałych. Odpowiednio zaprogramowana skrzynia może więc minimalizować te zjawiska, a błędnie działająca – je potęgować.
Nowoczesne przekładnie automatyczne coraz częściej współpracują z silnikami o małych pojemnościach wyposażonymi w turbodoładowanie i bezpośredni wtrysk paliwa. W takim układzie każdy element sterujący ma znaczenie dla osiągnięcia norm emisji. Skrzynia, która zbyt długo utrzymuje niski bieg lub zbyt późno redukuje przełożenie, może doprowadzić do pracy silnika w zakresie nieoptymalnym pod względem spalania. Z kolei przekładnia dostosowująca się płynnie do warunków jazdy potrafi skutecznie ograniczyć chwilowe zużycie paliwa, co przekłada się bezpośrednio na mniejszą emisję gazów wylotowych.
W starszych konstrukcjach automatycznych, takich jak klasyczne skrzynie z przekładnią hydrokinetyczną i ograniczoną liczbą biegów, efektywność była znacznie niższa. Tego typu przekładnie często pozwalały silnikowi pracować w mniej korzystnym zakresie obrotów, przez co wzrastało zużycie paliwa, a wraz z nim emisja spalin. Współczesne rozwiązania, oparte na skrzyniach o siedmiu, ośmiu, a nawet dziesięciu przełożeniach oraz sterowaniu elektronicznym, pozwalają utrzymać optymalne warunki pracy jednostki napędowej niemal przez cały czas jazdy.
Nie bez znaczenia pozostaje również funkcja sprzęgła blokującego, znanego jako lock-up. Pozwala ono na pełne spięcie silnika ze skrzynią w określonym zakresie prędkości, eliminując poślizg konwertera i poprawiając sprawność napędu. Działanie tej funkcji znacząco zmniejsza straty energii, poprawia ekonomię jazdy i zmniejsza emisję dwutlenku węgla. W pojazdach z automatyczną skrzynią, która prawidłowo wykorzystuje lock-up, można zaobserwować realną poprawę efektywności napędu w trasie.
Niektóre modele wyposażone w systemy rekuperacji energii lub funkcję żeglowania, czyli jazdy na luzie przy zdjęciu nogi z gazu, również osiągają lepsze wyniki w testach emisji dzięki integracji elektroniki skrzyni z komputerem pokładowym. Te systemy potrafią przewidzieć sytuacje drogowe, analizować profil trasy i dostosowywać przełożenia do planowanego stylu jazdy. W takich warunkach przekładnia automatyczna staje się nie tylko wygodnym, ale i ekologicznym rozwiązaniem.
Warto także wspomnieć o aspektach serwisowych. Skrzynia automatyczna, która nie jest regularnie serwisowana, może zacząć działać w sposób mniej precyzyjny. Zużyty olej przekładniowy, zanieczyszczenia w układzie hydraulicznym czy zużyte elektrozawory wpływają na opóźnienia w zmianie biegów i prowadzą do przeciążania silnika. To z kolei zwiększa emisję spalin. Regularne przeglądy i dbałość o stan techniczny skrzyni są więc istotnym elementem w zachowaniu zgodności z normami emisji.
Podsumowując, automatyczna skrzynia biegów ma wyraźny wpływ na emisję spalin w nowoczesnych samochodach osobowych. Wpływ ten może być zarówno pozytywny, jak i negatywny – wszystko zależy od konstrukcji przekładni, jej stanu technicznego oraz tego, w jaki sposób została zintegrowana z układem sterowania silnikiem. Współczesne rozwiązania technologiczne umożliwiają osiągnięcie niskich poziomów emisji, ale tylko pod warunkiem, że wszystkie elementy układu napędowego działają zgodnie z założeniami projektowymi.
