Skrzynie biegów elektrohydrauliczne to rozwiązania, które łączą precyzję elektroniki ze sprawdzoną siłą działania układów hydraulicznych. Ich zasada działania różni się zarówno od klasycznego automatu, jak i od typowej skrzyni manualnej, ponieważ łączy cechy obu tych konstrukcji. Powstały z potrzeby zapewnienia szybkiej, precyzyjnej zmiany biegów przy jednoczesnym zachowaniu kontroli nad każdym etapem ich załączania. Dzięki takiemu połączeniu możliwe stało się oferowanie kierowcy komfortu automatu i efektywności zbliżonej do ręcznej skrzyni, a wszystko to pod nadzorem zaawansowanego układu sterowania.
Podstawą działania skrzyni elektrohydraulicznej jest mechaniczna przekładnia, która przypomina klasyczną skrzynię manualną z zespołem kół zębatych, synchronizatorów i wałków. Zamiast jednak dźwigni zmiany biegów i pedału sprzęgła, zastosowano siłowniki elektrohydrauliczne, które wykonują wszystkie czynności automatycznie. W skrócie – za zmianę biegów odpowiadają małe tłoki poruszane olejem pod ciśnieniem, a sterowanie nimi realizuje komputer przekazujący impulsy elektryczne.
Elektroniczny mózg skrzyni, zwany mechatroniką, analizuje setki informacji na sekundę. Reaguje na prędkość obrotową silnika, prędkość jazdy, pozycję pedału gazu, położenie wybieraka i wiele innych parametrów. Na podstawie tych danych podejmuje decyzję o załączeniu odpowiedniego biegu, a następnie przekazuje sygnał do zaworów sterujących ciśnieniem oleju w układzie hydraulicznym. Siłowniki wykonują polecenie, zmieniając położenie elementów przekładni, a skrzynia przechodzi na nowe przełożenie. Cały ten proces odbywa się w ułamkach sekundy i zazwyczaj jest niemal niewyczuwalny dla kierowcy.
W odróżnieniu od klasycznego automatu, w skrzyni elektrohydraulicznej nie występuje konwerter momentu obrotowego. Zamiast tego stosuje się jedno lub dwa sprzęgła sterowane również hydraulicznie, co pozwala na jeszcze szybszą zmianę przełożeń i bardziej bezpośrednie przeniesienie momentu z silnika na koła. Takie rozwiązanie znane jest chociażby z dwusprzęgłowych skrzyń montowanych w wielu sportowych samochodach i autach klasy wyższej. Przykładem może być znana konstrukcja DSG, która należy właśnie do tej kategorii przekładni.
Zaletą skrzyń elektrohydraulicznych jest wyjątkowo szybka reakcja na polecenia kierowcy. Dobrze zaprogramowany układ potrafi przewidzieć zamiary użytkownika, redukując bieg przed zakrętem lub przyspieszając zmianę w trybie sportowym. Dzięki temu samochód sprawniej przyspiesza, lepiej dostosowuje się do warunków drogowych, a jazda staje się bardziej dynamiczna i płynna. To właśnie dlatego takie przekładnie chętnie wykorzystywane są w pojazdach sportowych i luksusowych, gdzie liczy się zarówno osiągi, jak i komfort jazdy.
Warto jednak pamiętać, że skrzynie elektrohydrauliczne są bardzo złożone konstrukcyjnie. Każda awaria mechatroniki, zaworu czy uszczelnienia może skutkować błędami w pracy przekładni. Typowe objawy to opóźnienia w zmianie biegów, szarpnięcia, wpadanie w tryb awaryjny lub całkowity brak reakcji na wybór przełożenia. Wymiana lub regeneracja elementów takiej skrzyni bywa kosztowna i wymaga dużej precyzji, ponieważ jakiekolwiek niedokładności mogą zaburzyć prawidłową pracę całego systemu.
Skrzynie tego typu wymagają również regularnej wymiany oleju o odpowiednich parametrach. Nawet niewielkie odchylenia od zaleceń producenta mogą wpłynąć na skuteczność działania układu hydraulicznego i prowadzić do nadmiernego zużycia elementów ciernych. Odpowiedni poziom i jakość płynu przekładniowego to klucz do zachowania pełnej sprawności skrzyni elektrohydraulicznej na długie lata.
Podsumowując, skrzynie elektrohydrauliczne to nowoczesne i wysoce zaawansowane technologicznie konstrukcje, które oferują znakomitą dynamikę jazdy i komfort obsługi. Ich działanie opiera się na precyzyjnej współpracy układów mechanicznych, hydraulicznych i elektronicznych. Choć są droższe w produkcji i wymagają odpowiedniego serwisowania, stanowią kompromis między efektywnością skrzyni manualnej a wygodą automatu, będąc jednym z najciekawszych osiągnięć współczesnej inżynierii motoryzacyjnej.
