Mapa zmiany biegów to zestaw parametrów zapisanych w sterowniku automatycznej skrzyni biegów, który decyduje o tym, kiedy i w jakich warunkach następuje zmiana przełożeń. Można ją porównać do cyfrowej instrukcji dla przekładni, określającej, przy jakim obciążeniu silnika, prędkości pojazdu, pozycji pedału gazu i wielu innych zmiennych powinien nastąpić moment przełączenia na wyższy lub niższy bieg. Dobrze zaprogramowana mapa zapewnia nie tylko płynność jazdy, ale także wpływa na oszczędność paliwa, komfort i osiągi pojazdu.
Każdy nowoczesny samochód z automatyczną skrzynią biegów posiada co najmniej jedną mapę zmiany biegów. W praktyce wiele aut ma ich kilka – na przykład osobne mapy dla trybu komfortowego, sportowego, zimowego czy ekonomicznego. Przełączanie między nimi odbywa się automatycznie w zależności od wybranego trybu jazdy lub warunków drogowych. System analizuje, czy kierowca jedzie dynamicznie, czy spokojnie, a następnie wybiera odpowiednią strategię, która najlepiej odpowiada danej sytuacji. Dzięki temu możliwe jest na przykład wydłużenie pracy na niższych biegach podczas jazdy sportowej lub szybkie przechodzenie na wyższe przełożenia w celu oszczędzania paliwa.
Zmiana mapy zmiany biegów może odbywać się na kilka sposobów. Najczęściej dokonuje tego komputer pojazdu w sposób automatyczny, bazując na danych z czujników i aktualnym trybie jazdy. W niektórych modelach kierowca może ręcznie przełączyć skrzynię w tryb sportowy lub zimowy, co skutkuje natychmiastowym zastosowaniem innej mapy. Różnice można odczuć niemal od razu – zmiany biegów następują szybciej lub później, skrzynia utrzymuje wyższe obroty lub reaguje łagodniej na naciśnięcie pedału gazu.
Innym sposobem modyfikacji mapy jest aktualizacja oprogramowania sterownika skrzyni lub jego programowanie od nowa. Tego typu zabiegi wykonywane są w wyspecjalizowanych warsztatach i służą dostosowaniu zachowania skrzyni do indywidualnych preferencji kierowcy lub po modyfikacjach silnika, takich jak zwiększenie mocy czy zmiana charakterystyki momentu obrotowego. Wgranie nowej mapy może diametralnie zmienić sposób, w jaki auto przyspiesza, jak reaguje na kickdown czy jak zachowuje się podczas hamowania silnikiem. Zmiana taka wymaga jednak dużej wiedzy, ponieważ błędnie ustawiona mapa może prowadzić do przeciążenia skrzyni, jej przegrzewania lub nadmiernego zużycia tarcz sprzęgłowych.
Niektóre samochody oferują także adaptacyjną zmianę mapy, w której sterownik sam modyfikuje parametry w czasie rzeczywistym, ucząc się zachowań kierowcy. Takie rozwiązania występują głównie w wyższych segmentach pojazdów, ale ich popularność stale rośnie. Skrzynia potrafi wtedy sama wybrać strategię najlepiej dopasowaną do aktualnej sytuacji, bez konieczności ingerencji ze strony użytkownika.
Dla kierowców szukających bardziej zaawansowanej personalizacji, niektórzy tunerzy oferują usługę indywidualnego programowania skrzyni. Można wtedy ustawić, przy jakich obrotach mają następować zmiany przełożeń, jak długo skrzynia ma utrzymywać bieg po pełnym otwarciu przepustnicy czy jak reagować na gwałtowne zdjęcie nogi z gazu. Tego typu zmiany są szczególnie popularne w samochodach sportowych lub tuningowanych, gdzie zależy na precyzyjnej kontroli nad zachowaniem napędu.
Mapa zmiany biegów to cyfrowy mózg automatycznej skrzyni – to ona decyduje o tym, jak auto reaguje na każdy ruch kierowcy. Jej prawidłowa konfiguracja to klucz do wygodnej, dynamicznej i bezawaryjnej jazdy, a możliwość modyfikacji daje ogromne pole do personalizacji zachowania samochodu na drodze.
