Zmiana rozmiaru kół w samochodzie może wydawać się prostą modyfikacją estetyczną lub funkcjonalną, jednak w przypadku pojazdów wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów niesie ze sobą szereg konsekwencji, które mogą bezpośrednio wpłynąć na sposób działania przekładni. Choć sama skrzynia nie odczytuje średnicy kół wprost, to jednak jest integralnie powiązana z układem napędowym, sterownikiem silnika, prędkościomierzem i systemami elektronicznymi, które tę informację wykorzystują do prawidłowego zarządzania zmianą biegów.
W większości pojazdów dane dotyczące prędkości jazdy oraz obrotów kół są przesyłane do sterownika skrzyni na podstawie odczytów z czujników prędkości umieszczonych w piastach lub skrzyni. Jeśli zmienimy rozmiar kół – zwłaszcza średnicę zewnętrzną całego koła – zmienia się obwód toczenia, czyli dystans pokonywany przez auto przy jednym obrocie koła. W praktyce oznacza to, że przy większych kołach prędkościomierz pokazuje niższą prędkość niż rzeczywista, a komputer może otrzymywać błędne informacje o faktycznych warunkach jazdy.
Dla skrzyni automatycznej oznacza to nieprawidłową interpretację sytuacji drogowej. Może to prowadzić do zbyt wczesnej lub zbyt późnej zmiany biegów, opóźnionych redukcji, niestabilności działania lock-upu lub aktywacji trybu awaryjnego. W niektórych przypadkach zmiana wielkości kół może zakłócić także współpracę skrzyni z systemami ABS, ESP i kontrolą trakcji – a te z kolei mają bezpośredni wpływ na decyzje podejmowane przez moduł sterujący przekładnią.
Większe koła, a więc wyższe przełożenie końcowe, powodują mniejsze obroty silnika przy tej samej prędkości jazdy. Może to wydawać się korzystne z punktu widzenia ekonomii, ale skrzynia może mieć problem z prawidłowym dostosowaniem momentu zmiany biegu, szczególnie przy niższych prędkościach i przyspieszaniu. Z kolei mniejsze koła powodują zwiększenie obrotów i mogą prowadzić do nadmiernego przeciążania skrzyni oraz zbyt częstego wchodzenia w wyższe biegi. W obu przypadkach dochodzi do rozregulowania pracy całego układu, który był projektowany z myślą o konkretnych parametrach ogumienia.
W nowoczesnych samochodach wiele funkcji sterujących zmianą biegów opiera się na algorytmach adaptacyjnych – skrzynia uczy się stylu jazdy kierowcy, reaguje na przeciążenia, analizuje dane z czujników i tworzy dynamiczny model zachowania pojazdu. Zmiana rozmiaru kół zaburza tę równowagę, a efekty mogą być odczuwalne nawet jako szarpanie, zawahania, brak redukcji na czas czy zmiana charakterystyki całego napędu.
Niektóre auta po zmianie rozmiaru felg wymagają przeprogramowania sterownika skrzyni lub całego zestawu parametrów w komputerze pokładowym – jest to standardowa procedura w autach klasy premium lub modelach o rozbudowanej elektronice. W starszych pojazdach efekt może nie być tak wyraźny, ale nawet tam zmiana o kilka procent w obwodzie koła może wpływać na trwałość skrzyni, szczególnie jeśli nie zostanie to skompensowane odpowiednią kalibracją.
Podsumowując – zmiana rozmiaru kół wpływa nie tylko na wygląd i komfort jazdy, ale także na precyzję działania automatycznej skrzyni biegów. Aby uniknąć problemów, warto trzymać się wartości homologowanych przez producenta lub, w przypadku zmian, skonsultować się z serwisem, który będzie w stanie dostosować oprogramowanie pojazdu do nowych warunków. W przeciwnym razie pozornie drobna zmiana może wywołać lawinę nieprzewidzianych efektów ubocznych.
