Automatyczna skrzynia biegów pełni znacznie więcej funkcji niż tylko zmiana przełożeń. W nowoczesnych pojazdach coraz częściej staje się ona centralnym elementem zarządzającym przekazaniem momentu obrotowego nie tylko do kół napędowych, ale także między osiami, co ma kluczowe znaczenie dla samochodów z napędem na cztery koła oraz tych wyposażonych w systemy poprawiające trakcję. System rozdziału momentu obrotowego w skrzyni automatycznej to zaawansowane rozwiązanie inżynieryjne, które umożliwia płynne i dynamiczne dostosowanie siły napędowej do warunków na drodze.
Podstawą działania systemu rozdziału momentu jest integracja skrzyni biegów z elementami przekazującymi napęd – w przypadku napędu na cztery koła mamy do czynienia z dodatkowymi przekładniami, sprzęgłami lub mechanizmami różnicowymi, które pozwalają kierować moment obrotowy w różne miejsca. W niektórych konstrukcjach rozdział odbywa się poprzez sprzęgła hydrokinetyczne lub mokre sprzęgła wielotarczowe, które za pomocą zmiany ciśnienia oleju w układzie mogą częściowo lub całkowicie przenieść napęd na drugą oś.
Nowoczesne układy automatyczne współpracują z komputerami pokładowymi, które w czasie rzeczywistym analizują dane z wielu czujników – między innymi prędkości obrotowej kół, położenia pedału przyspieszenia, kąta skrętu kierownicy czy przeciążenia bocznego. Na podstawie tych informacji system ocenia, gdzie i w jakiej ilości należy przekazać moment obrotowy, aby poprawić trakcję, stabilność lub dynamikę jazdy. W rezultacie samochód z automatyczną skrzynią i aktywnym rozdziałem momentu może błyskawicznie zmieniać charakter pracy napędu – od typowego napędu na przednią oś po niemal pełny napęd na tył lub na cztery koła, w zależności od sytuacji.
Ciekawym rozwiązaniem jest również system wektorowania momentu, w którym moment obrotowy nie tylko jest przekazywany między osiami, ale także różnicowany między poszczególnymi kołami jednej osi. Dzięki temu możliwe jest precyzyjne sterowanie trakcyjne w zakrętach, gdzie więcej siły trafia na zewnętrzne koło, co poprawia stabilność i redukuje tendencję do podsterowności. W pojazdach sportowych i SUV-ach klasy premium takie rozwiązania stają się coraz powszechniejsze.
Warto zaznaczyć, że system rozdziału momentu nie działa w oderwaniu od innych układów – ściśle współpracuje z systemem ESP, układem ABS oraz elektroniczną kontrolą trakcji. Gdy jedno z kół traci przyczepność, system nie tylko może zmniejszyć moment trafiający na to koło, ale również przekazać więcej mocy tam, gdzie jest ona skutecznie wykorzystywana. To połączenie technologii pozwala na utrzymanie kontroli nad pojazdem nawet w trudnych warunkach drogowych.
Niektóre skrzynie biegów wykorzystują również tak zwany centralny mechanizm różnicowy, który potrafi w sposób ciągły dostosowywać podział momentu między przód a tył. W bardziej zaawansowanych wersjach znajduje się on w jednej obudowie razem ze skrzynią, co zmniejsza masę i poprawia efektywność układu. To szczególnie istotne w autach terenowych i SUV-ach, gdzie odpowiedni rozdział siły napędowej decyduje o zdolnościach pokonywania przeszkód.
Podsumowując, system rozdziału momentu w automatycznej skrzyni biegów to złożona, lecz kluczowa technologia wspierająca komfort i bezpieczeństwo jazdy. Dzięki niej nowoczesne samochody są w stanie błyskawicznie dostosować sposób przekazywania mocy do warunków na drodze, co przekłada się nie tylko na lepszą trakcję i stabilność, ale także na zwiększoną wydajność i oszczędność paliwa. To właśnie takie rozwiązania sprawiają, że automatyczne skrzynie biegów zyskują przewagę technologiczną nad tradycyjnymi układami przeniesienia napędu.
