Napęd na cztery koła kojarzy się z niezrównaną przyczepnością, lepszą trakcją w trudnym terenie i większym bezpieczeństwem podczas jazdy po śliskich nawierzchniach. Jednak systemy 4×4 – choć skuteczne – są również bardziej skomplikowane niż klasyczne rozwiązania przednio- lub tylnonapędowe. Składają się z wielu współpracujących ze sobą elementów, takich jak przekładnie rozdzielcze, sprzęgła wielopłytkowe, wały napędowe, dyferencjały i półosie. To wszystko pracuje pod dużym obciążeniem, a ich trwałość zależy nie tylko od jakości wykonania i stylu jazdy, ale również od stanu zawieszenia. Okazuje się bowiem, że pozornie niezależne układy mają między sobą więcej wspólnego, niż można przypuszczać.
Zawieszenie pełni kluczową rolę w przenoszeniu sił z nawierzchni na nadwozie. To właśnie przez układ zawieszenia na podzespoły napędowe działają siły wynikające z drgań, nierówności czy skrętu kół. W pojazdach z napędem na cztery koła nieprawidłowa praca zawieszenia może prowadzić do powstawania różnic w przyczepności pomiędzy poszczególnymi kołami. A to z kolei zmusza układ napędowy do ciągłej kompensacji, co przekłada się na wzrost zużycia elementów odpowiedzialnych za rozdział momentu obrotowego.
Jeśli na przykład jedna z osi ma mocno zużyte tuleje wahaczy, amortyzatory o nierównej charakterystyce lub sprężyny o różnej wysokości, może dochodzić do chwilowej utraty kontaktu z nawierzchnią albo niekontrolowanego poślizgu. W takim przypadku sprzęgło centralne lub mechanizm różnicowy zaczynają pracować intensywniej, aby wyrównać moment obrotowy. Długotrwałe przeciążenie takich elementów prowadzi do ich szybszego zużycia, przegrzewania, a w skrajnych przypadkach – do awarii.
W autach z elektronicznie sterowanym napędem na cztery koła zawieszenie wpływa również na dane, które trafiają do komputera odpowiedzialnego za rozdział siły napędowej. Czujniki położenia nadwozia, przeciążenia bocznego czy kąta skrętu muszą działać w stabilnych warunkach, by system mógł podejmować prawidłowe decyzje. Jeśli zawieszenie jest rozkalibrowane lub nierówno pracuje, komputer może interpretować to jako utratę przyczepności, mimo że w rzeczywistości żadna z osi nie ma problemu z trakcją. Efektem tego są błędne reakcje napędu – na przykład niepotrzebne dołączanie tylnej osi, chwilowe przerzuty momentu lub aktywacja trybu awaryjnego.
Do tego dochodzi kwestia geometrii zawieszenia. W pojazdach 4×4 geometria ma ogromne znaczenie, ponieważ wpływa nie tylko na prowadzenie, ale i na sposób, w jaki moment obrotowy rozkłada się pomiędzy koła. Jeżeli jedno z kół jest ustawione pod niewłaściwym kątem, może stawiać większy opór, co powoduje, że układ napędowy musi pracować pod nierównomiernym obciążeniem. Przez to dyferencjały międzyosiowe lub sprzęgła cierne zużywają się szybciej, a kierowca może odczuwać drgania, szarpnięcia lub zwiększone zużycie paliwa.
W autach terenowych, gdzie zawieszenie często pracuje na granicy swoich możliwości, a koła wykonują duże skoki, nieprawidłowy stan amortyzatorów lub luz w przegubach wahaczy może powodować niekontrolowane uderzenia i naprężenia w wałach napędowych. Wibracje takie przenoszą się na skrzynkę rozdzielczą i skrzynię biegów, co w dłuższej perspektywie prowadzi do powstawania luzów i utraty precyzji działania.
Dlatego tak ważne jest, by w pojazdach z napędem na cztery koła zawieszenie utrzymywać w perfekcyjnym stanie. Nawet niewielkie luzy czy różnice w pracy poszczególnych elementów mogą powodować przeciążenie całego układu napędowego, skracając jego żywotność i zwiększając ryzyko kosztownych napraw. Warto także pamiętać, że regeneracja lub wymiana elementów napędu 4×4, takich jak haldex, dyferencjały czy wały napędowe, potrafi być znacznie droższa niż naprawa samego zawieszenia.
Podsumowując – zawieszenie ma istotny wpływ na zużycie napędu na cztery koła. Zaniedbane, zużyte lub źle dobrane elementy zawieszenia prowadzą do nierównomiernej pracy całego układu jezdnego, co przekłada się na szybsze zużycie mechanizmów rozdziału momentu. Dlatego właściciele aut z napędem 4×4 powinni przykładać szczególną wagę do regularnej kontroli zawieszenia, dbając nie tylko o komfort jazdy, ale i o żywotność najbardziej kosztownych elementów układu napędowego.
