Łańcuch rozrządu jest jednym z najważniejszych elementów układu rozrządu, który odpowiada za precyzyjne zsynchronizowanie ruchu wału korbowego i wałków rozrządu w silniku spalinowym. W nowoczesnych jednostkach napędowych stosuje się różne konstrukcje łańcuchów, w tym jedno-, dwu- i trzyrzędowe. Wśród nich łańcuchy dwu- i trzyrzędowe zyskują coraz większą popularność ze względu na deklarowaną przez producentów wyższą trwałość i odporność na zużycie. W tym artykule przeanalizujemy, czy łańcuchy dwu- lub trzyrzędowe faktycznie są trwalsze, jakie są ich zalety i w jakich warunkach eksploatacji sprawdzają się najlepiej.
Podstawową różnicą między łańcuchem jednorzędowym a dwu- lub trzyrzędowym jest liczba równoległych rzędów ogniw, które współpracują ze sobą podczas przenoszenia napędu. Łańcuch jednorzędowy składa się z pojedynczego szeregu ogniw, co oznacza, że cała siła i obciążenia są przenoszone przez tę jedną linię. W przeciwieństwie do tego, łańcuchy dwu- lub trzyrzędowe mają odpowiednio dwa lub trzy równoległe szeregi ogniw, co zwiększa powierzchnię kontaktu i pozwala na rozłożenie sił na większą ilość elementów. Dzięki temu elementy te są mniej obciążone i mniej podatne na przeciążenia.
Jedną z głównych zalet łańcuchów dwu- i trzyrzędowych jest ich zwiększona wytrzymałość na rozciąganie. Konstrukcja z wieloma rzędami ogniw pozwala zmniejszyć luz i zapobiega nadmiernemu rozciąganiu łańcucha podczas długotrwałej eksploatacji. W praktyce oznacza to, że łańcuchy te zachowują stabilne napięcie przez dłuższy czas, co zmniejsza ryzyko przesunięcia faz rozrządu i awarii mechanicznej.
Kolejną korzyścią jest większa odporność na zużycie mechaniczne i ścieranie. Większa liczba ogniw oraz ich grubość wpływają na lepszą trwałość powierzchni roboczych, co jest istotne szczególnie w silnikach wysokoprężnych i tych pracujących w trudniejszych warunkach, takich jak wysoka temperatura czy duże obciążenia mechaniczne. W tych jednostkach dwu- i trzyrzędowe łańcuchy często stanowią standard, ponieważ zapewniają większą niezawodność i dłuższy czas eksploatacji.
Warto jednak zauważyć, że łańcuchy dwu- i trzyrzędowe są cięższe i bardziej masywne niż ich jednorzędowe odpowiedniki, co może mieć wpływ na masę ruchomych części silnika i w konsekwencji na jego kulturę pracy oraz zużycie paliwa. Z tego powodu konstruktorzy silników starają się optymalizować projekt łańcuchów, aby zrównoważyć trwałość i efektywność.
W praktyce, trwałość łańcuchów rozrządu zależy nie tylko od ich konstrukcji, ale również od jakości materiałów, technologii wykonania, warunków pracy i prawidłowej konserwacji. Regularna wymiana oleju o odpowiednich parametrach oraz dbanie o napinacze i prowadnice mają kluczowe znaczenie dla żywotności całego układu rozrządu.
Podsumowując, łańcuchy dwu- i trzyrzędowe są zazwyczaj trwalsze od jednorzędowych ze względu na większą powierzchnię kontaktu, lepsze rozłożenie obciążeń i zwiększoną odporność na zużycie. Są one szczególnie polecane w silnikach o większych mocach i wysokich wymaganiach eksploatacyjnych. Jednak ich większa masa i złożoność konstrukcji mogą wpływać na kulturę pracy silnika oraz zużycie paliwa. Dlatego wybór odpowiedniego typu łańcucha powinien być dostosowany do specyfiki silnika oraz zaleceń producenta, a dbałość o cały układ rozrządu pozostaje kluczowym czynnikiem decydującym o trwałości i niezawodności.
