Koło pośrednie w układzie rozrządu to element mechaniczny, który pełni funkcję łącznika pomiędzy innymi kołami zębatymi w celu przekazania napędu w odpowiedniej kolejności i kierunku obrotów. Choć nie występuje we wszystkich konstrukcjach silników, jego obecność bywa niezbędna w bardziej złożonych układach, zwłaszcza w tych, gdzie rozrząd napędzany jest za pomocą przekładni zębatej, a nie paska czy łańcucha. Koło pośrednie nie zmienia przełożenia ani prędkości obrotowej wałków, ale pozwala na przeniesienie momentu obrotowego i często odwraca kierunek obrotu elementu końcowego.
Aby zrozumieć, kiedy i dlaczego stosuje się koło pośrednie, warto wyobrazić sobie klasyczny przypadek: wał korbowy napędza wałek rozrządu. W najprostszych silnikach są one połączone bezpośrednio – poprzez pasek zębaty lub łańcuch, bez udziału żadnych dodatkowych elementów. Jednak w bardziej rozbudowanych układach, szczególnie tych z rozrządem zębatym, może być konieczne umieszczenie między nimi dodatkowego koła – właśnie po to, aby np. wałek rozrządu obracał się w odpowiednią stronę albo by rozmieścić komponenty w ograniczonej przestrzeni.
Koło pośrednie często stosowane jest w silnikach, które posiadają więcej niż jeden wałek rozrządu lub w jednostkach, gdzie wałek napędza również inne komponenty, takie jak pompa paliwa, pompa oleju czy mechaniczny wtryskiwacz. Zastosowanie jednego lub kilku kół pośrednich pozwala w takich przypadkach rozdzielić napęd na różne osie i zapewnić ich prawidłową synchronizację. Warto dodać, że każde dodatkowe koło w przekładni zębatej zmienia kierunek obrotu ostatniego elementu – jeśli więc wał korbowy obraca się w prawo, a wałek rozrządu też ma się obracać w tę samą stronę, trzeba zastosować parzystą liczbę kół, w tym właśnie koło pośrednie.
Z punktu widzenia eksploatacji, koło pośrednie jest zwykle bardzo trwałe, ponieważ jest wykonane z metalu i pracuje w kąpieli olejowej, jak inne elementy rozrządu zębatkowego. Jednak w przypadku zużycia może powodować nietypowe dźwięki, zwiększony luz w przekładni lub nawet rozregulowanie synchronizacji. W niektórych jednostkach spotyka się koła pośrednie z tworzywa lub z elementami tłumiącymi drgania – te są znacznie bardziej wrażliwe na zużycie, a ich awaria potrafi spowodować poważne problemy z napędem całego rozrządu.
W silnikach, w których rozrząd znajduje się po stronie skrzyni biegów, a osie wałków i kół nie leżą na jednej płaszczyźnie, koło pośrednie pełni też rolę dystansującą – umożliwia prawidłowe ustawienie napędu w bardzo ciasnej przestrzeni. Jego obecność pozwala konstruktorom silników swobodnie rozmieszczać elementy rozrządu i dopasować je do specyficznego układu jednostki napędowej.
Koło pośrednie, choć niepozorne, bywa zatem kluczowym elementem dla poprawnej pracy całego układu rozrządu. Jego rola nie polega na modyfikowaniu charakterystyki pracy silnika, ale na zapewnieniu, by wszystkie elementy obracały się we właściwym kierunku, w odpowiedniej kolejności i z zachowaniem wymaganej synchronizacji. Pominięcie lub błędny montaż tego koła w trakcie remontu rozrządu prowadzi do natychmiastowego zaburzenia pracy silnika i może skutkować jego trwałym uszkodzeniem. Dlatego mimo że nie każdy kierowca ma świadomość jego istnienia, w praktyce jest to podzespół, który odgrywa bardzo ważną rolę w precyzyjnym mechanizmie współczesnych jednostek napędowych.
