Klasyczny układ rozrządu, oparty na pasku lub łańcuchu napędzającym wałki rozrządu, jest stosowany w silnikach spalinowych od dziesięcioleci. Jednak rozwój technologii motoryzacyjnej oraz dążenie do poprawy wydajności, niezawodności i ekologii sprawiły, że inżynierowie zaczęli poszukiwać alternatywnych rozwiązań dla tradycyjnego rozrządu. Jakie innowacje pojawiły się na rynku i czy mogą one w przyszłości zastąpić klasyczne układy?
Jednym z najbardziej obiecujących kierunków rozwoju są systemy rozrządu bezwałkowego, w których ruch zaworów nie jest sterowany przez wałki rozrządu, lecz przez indywidualne siłowniki elektromagnetyczne, elektrohydrauliczne lub pneumatyczne. Przykładem takiego rozwiązania jest system FreeValve, opracowany przez firmę Koenigsegg. W tym układzie każdy zawór sterowany jest niezależnie, co pozwala na dowolne kształtowanie faz rozrządu, a nawet całkowite wyłączanie wybranych cylindrów w zależności od potrzeb. Efektem są niższe emisje spalin, lepsza elastyczność silnika i możliwość uzyskania wyższej mocy przy jednoczesnym ograniczeniu zużycia paliwa.
Innym ciekawym rozwiązaniem są systemy rozrządu o zmiennej wysokości podnoszenia zaworów, takie jak Valvetronic (BMW) czy Multiair (Fiat/Alfa Romeo). Pozwalają one na płynną regulację stopnia otwarcia zaworów, co umożliwia bardziej precyzyjne sterowanie ilością powietrza trafiającego do cylindrów. Dzięki temu możliwe jest wyeliminowanie klasycznej przepustnicy i uzyskanie lepszej efektywności spalania.
Kolejną alternatywą są silniki z rozrządem typu camless, czyli całkowicie pozbawione wałków rozrządu. W takich konstrukcjach zawory otwierane i zamykane są za pomocą siłowników sterowanych elektronicznie, co pozwala na pełną swobodę w doborze faz i długości otwarcia zaworów. Technologia ta jest jednak wciąż w fazie rozwoju i na razie nie trafiła do masowej produkcji ze względu na wysokie koszty i złożoność konstrukcji.
Warto również wspomnieć o rozwiązaniach hybrydowych, które łączą klasyczny rozrząd z dodatkowymi systemami wspomagającymi, np. elektrycznymi napędami wałków rozrządu lub zaworów. Pozwala to na poprawę reakcji silnika i lepsze dostosowanie pracy do aktualnych potrzeb.
Podsumowując, alternatywne rozwiązania dla klasycznego rozrządu to przede wszystkim systemy bezwałkowe, camless, rozrządy o zmiennej wysokości podnoszenia zaworów oraz hybrydowe układy sterowania. Choć większość z nich jest jeszcze w fazie rozwoju lub stosowana w wybranych modelach, przyszłość motoryzacji z pewnością będzie należeć do coraz bardziej zaawansowanych i elastycznych systemów sterowania zaworami.
