Termostat w układzie chłodzenia to element, który w znaczącym stopniu odpowiada za prawidłową temperaturę pracy silnika. Jego zadaniem jest kontrolowanie momentu otwarcia i zamknięcia obiegu płynu chłodniczego, w zależności od osiąganej przez jednostkę napędową temperatury. Gdy termostat działa prawidłowo, silnik szybko się nagrzewa i utrzymuje optymalną temperaturę, co sprzyja efektywnej i bezpiecznej pracy. Problem pojawia się, gdy termostat ulegnie zablokowaniu – i to niezależnie od tego, czy zatrzyma się w pozycji otwartej, czy zamkniętej.
Jeśli termostat zablokuje się w pozycji zamkniętej, najpoważniejszym i najbardziej odczuwalnym skutkiem jest gwałtowne przegrzewanie silnika. Płyn chłodniczy nie trafia wtedy do chłodnicy i nie może oddać nadmiaru ciepła. Temperatura szybko rośnie, szczególnie w warunkach miejskich i podczas jazdy z małą prędkością. Objawem może być wzrastająca wskazówka temperatury na zegarach, zapalenie kontrolki ostrzegawczej, a w skrajnych przypadkach nawet zagotowanie płynu i wyrzut cieczy ze zbiornika wyrównawczego.
Skutki przegrzewania mogą być bardzo kosztowne. Należą do nich uszkodzenie uszczelki pod głowicą, deformacja głowicy lub pęknięcia w bloku silnika. Przy dłuższej jeździe z przegrzanym silnikiem może dojść do zatarcia jednostki napędowej, co wiąże się z koniecznością kosztownej naprawy lub wymiany całego silnika.
Z kolei zablokowanie termostatu w pozycji otwartej sprawia, że płyn chłodniczy od razu krąży przez chłodnicę, nawet wtedy, gdy silnik jest zimny. W efekcie jednostka napędowa nie osiąga odpowiedniej temperatury roboczej, co prowadzi do zwiększonego zużycia paliwa, pogorszenia osiągów i wyższej emisji spalin. Ponadto, układ ogrzewania kabiny nie działa efektywnie – powietrze z nawiewów jest letnie lub zimne, co szczególnie w zimie wpływa na komfort jazdy.
Długotrwała praca silnika na niedogrzanej temperaturze może prowadzić do szybszego zużywania się elementów ciernych, takich jak pierścienie tłokowe, tłoki i gładzie cylindrów. W silnikach z zaawansowanym sterowaniem może dojść także do zakłóceń w pracy czujników oraz nieprawidłowej reakcji sterownika silnika na dane temperaturowe.
Często zablokowanie termostatu objawia się również nieprawidłową pracą układu chłodzenia – płyn może wracać do zbiornika wyrównawczego pod wysokim ciśnieniem, a chłodnica może być gorąca tylko w dolnej lub górnej części. To wskazuje na brak prawidłowej cyrkulacji i powinno być sygnałem do pilnej diagnostyki.
Podsumowując, zablokowany termostat – niezależnie od pozycji – wpływa negatywnie na pracę silnika i cały układ chłodzenia. Objawy mogą być różne, ale skutki zawsze wiążą się z ryzykiem uszkodzenia jednostki napędowej lub wzrostu kosztów eksploatacji. Dlatego przy podejrzeniu takiej usterki warto jak najszybciej zdiagnozować problem i wymienić uszkodzony element.
