Choć może to zabrzmieć jak motoryzacyjny mit, uruchomienie ogrzewania w kabinie rzeczywiście może mieć realny wpływ na obniżenie temperatury silnika, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych. Mechanizm działania tego zjawiska jest prosty, choć rzadko uświadamiany przez kierowców – ogrzewanie wnętrza pojazdu wykorzystuje ciepło pobierane bezpośrednio z układu chłodzenia silnika. W sytuacji, gdy jednostka napędowa zaczyna się przegrzewać, a chłodnica nie nadąża z odprowadzaniem nadmiaru ciepła, wnętrze pojazdu może posłużyć jako… dodatkowa chłodnica.
W klasycznych samochodach, zwłaszcza tych wyposażonych w prostsze systemy wentylacji bez klimatyzacji automatycznej, nagrzewnica działa jak niewielka chłodnica umieszczona wewnątrz deski rozdzielczej. Przepływa przez nią gorący płyn chłodniczy, a wentylator nawiewu wymusza przepływ powietrza, który odbiera ciepło z tego elementu i wtłacza je do kabiny. W efekcie wnętrze auta się nagrzewa, ale jednocześnie niewielka część energii cieplnej zostaje odebrana z układu chłodzenia, co powoduje jego częściowe odciążenie.
W sytuacjach ekstremalnych – na przykład podczas jazdy w korku, w upalne dni, przy niesprawnym wentylatorze chłodnicy lub uszkodzonej chłodnicy – takie awaryjne uruchomienie ogrzewania kabiny może opóźnić przegrzanie silnika i dać kierowcy czas na znalezienie bezpiecznego miejsca do zatrzymania pojazdu. W skrajnych przypadkach, gdy temperatura płynu niebezpiecznie zbliża się do wartości krytycznej, maksymalne ustawienie nawiewu ciepłego powietrza i największej prędkości dmuchawy może wyraźnie obniżyć temperaturę cieczy krążącej w silniku nawet o kilka stopni. Zimą efekt ten może być jeszcze silniejszy, ponieważ powietrze w kabinie szybciej odbiera ciepło i przekazuje je do chłodniejszego otoczenia.
Należy jednak pamiętać, że takie działanie ma charakter ratunkowy, a nie długofalowy. Grzanie kabiny nie rozwiązuje problemu źródłowego – czyli niesprawności w układzie chłodzenia – lecz jedynie tymczasowo zmniejsza obciążenie cieplne jednostki napędowej. Jeżeli sytuacja się powtarza lub nagrzewanie wnętrza staje się jedynym sposobem na uniknięcie przegrzania, oznacza to, że układ chłodzenia wymaga pilnej diagnostyki. Potencjalnymi przyczynami mogą być zapchana chłodnica, zużyta pompa wody, uszkodzony termostat, niedobór płynu chłodniczego, zapowietrzenie układu lub awaria wentylatora chłodnicy.
W nowoczesnych samochodach wyposażonych w automatyczne układy klimatyzacji i bardziej zaawansowane sterowanie temperaturą, efekt chłodzący wnętrza na silnik jest nieco mniejszy niż w starszych konstrukcjach, ale nadal obecny. Nagrzewnica działa podobnie, choć czasem układ zawiera dodatkowe zawory odcinające dopływ płynu do nagrzewnicy w celu szybszego rozgrzania kabiny lub poprawy efektywności energetycznej. W autach z napędem hybrydowym lub elektrycznym system ogrzewania często opiera się na grzałkach elektrycznych, więc nie korzysta z ciepła silnika, ale w pojazdach typu plug-in hybrid z klasycznym silnikiem spalinowym wciąż występuje tradycyjny obieg cieczy z nagrzewnicą.
Kierowcy powinni również mieć świadomość, że korzystanie z nagrzewnicy jako awaryjnego elementu chłodzenia silnika ma swoją cenę – komfort termiczny we wnętrzu szybko spada, szczególnie w letnich warunkach. W kabinie robi się gorąco, szyby mogą zaparować, a dłuższa jazda staje się bardzo uciążliwa. Dlatego metoda ta powinna być traktowana jako krótkoterminowy środek zaradczy, a nie standardowy sposób na kontrolę temperatury silnika.
Warto także dodać, że w przypadku zapowietrzenia układu chłodzenia nagrzewnica często przestaje działać prawidłowo – powietrze w obiegu uniemożliwia skuteczny przepływ płynu przez jej wnętrze. Jeśli więc mimo włączenia ogrzewania z nawiewów nadal leci chłodne powietrze, może to świadczyć o problemach z odpowietrzeniem lub bardzo niskim poziomie płynu chłodniczego. W takim przypadku grzanie kabiny nie przyniesie żadnej ulgi dla silnika, a wręcz może być sygnałem nadchodzącej awarii.
Podsumowując – grzanie kabiny może realnie wspomagać chłodzenie silnika, wykorzystując ciepło odbierane przez nagrzewnicę jako sposób na zmniejszenie temperatury płynu chłodniczego. Jest to skuteczne w sytuacjach awaryjnych, szczególnie gdy główny układ chłodzenia nie radzi sobie z obciążeniem. Nie jest to jednak rozwiązanie docelowe, lecz jedynie doraźna pomoc. Wszelkie problemy z temperaturą pracy silnika powinny być diagnozowane i naprawiane możliwie jak najszybciej, zanim doprowadzą do poważniejszych uszkodzeń mechanicznych.
