Odpowietrzanie układu chłodzenia to jedna z podstawowych czynności serwisowych, którą przeprowadza się po każdej wymianie płynu chłodniczego, po naprawie układu lub po wykryciu jego zapowietrzenia. Pomimo że sam proces odpowietrzania wydaje się prosty, bardzo wiele zależy od szczegółów jego przeprowadzenia – a jednym z najczęściej zadawanych pytań przez kierowców i mechaników-amatorów jest kwestia działania nawiewu w trakcie całego procesu. Czy nawiew powinien być włączony, a jeśli tak – to dlaczego? I czy ma to w ogóle jakiekolwiek znaczenie dla skuteczności odpowietrzania?
Aby zrozumieć, dlaczego temat nawiewu ma znaczenie, należy przypomnieć sobie, jak działa cały układ chłodzenia w samochodzie. Ciecz chłodząca przepływa przez silnik, chłodnicę, termostat, a także przez nagrzewnicę, czyli niewielki wymiennik ciepła umieszczony wewnątrz deski rozdzielczej. Nagrzewnica ta ogrzewa powietrze kierowane do kabiny pasażerskiej, a więc jest istotną częścią obiegu cieczy chłodzącej. Jeśli w nagrzewnicy pozostanie powietrze, może to powodować brak ogrzewania wewnątrz pojazdu, nierówną pracę układu, nieprawidłowe ciśnienie w przewodach lub nawet przegrzewanie silnika. Powietrze w układzie działa bowiem jak korek – nie pozwala cieczy przepłynąć tam, gdzie powinna, a nagrzewnica należy do najbardziej podatnych na zapowietrzenie elementów.
Włączenie nawiewu w kabinie samochodu podczas odpowietrzania nie jest warunkiem niezbędnym, ale w wielu przypadkach bardzo pomaga. Kluczowe jest nie tyle samo działanie wentylatora, co ustawienie regulatora temperatury na maksymalnie ciepłą pozycję. Dzięki temu otwiera się zawór sterujący przepływem cieczy przez nagrzewnicę (o ile pojazd jest wyposażony w taki zawór), a tym samym możliwy jest prawidłowy przepływ cieczy przez całą długość układu, bez martwych stref. W wielu starszych modelach zawór nagrzewnicy otwiera się tylko wtedy, gdy użytkownik wybierze najwyższą temperaturę na panelu sterującym klimatyzacją lub ogrzewaniem – dlatego właśnie ustawienie tej temperatury jest tak istotne. Jeśli zawór pozostanie zamknięty, nagrzewnica nie zostanie odpowietrzona, a objawy problemu mogą pojawić się dopiero po kilku dniach użytkowania auta.
Samo włączenie nawiewu, czyli wentylatora kabiny, nie wpływa bezpośrednio na przepływ cieczy chłodzącej. Może jednak być pomocne dla kierowcy jako sposób monitorowania postępów odpowietrzania – jeśli z nawiewów zaczyna lecieć ciepłe powietrze, to znak, że nagrzewnica została już wypełniona płynem i proces przebiega prawidłowo. Zimne powietrze mimo nagrzanego silnika może wskazywać na zalegające w układzie powietrze lub zbyt niski poziom płynu.
W nowoczesnych samochodach, zwłaszcza tych z automatyczną klimatyzacją, sterowanie zaworami i przepływem cieczy przez nagrzewnicę może być realizowane elektronicznie. Wówczas komputer pokładowy sam decyduje, czy zawór ma być otwarty, czy zamknięty. Mimo to, ustawienie maksymalnej temperatury na panelu klimatyzacji podczas odpowietrzania wciąż pozostaje zalecane, ponieważ daje większą pewność, że ciecz popłynie także przez nagrzewnicę.
Są też przypadki, w których niewłaściwe odpowietrzenie układu z zamkniętą nagrzewnicą skutkuje problemami niewidocznymi na pierwszy rzut oka. Zdarza się, że silnik nie przegrzewa się, ale w kabinie utrzymuje się chłód nawet po dłuższej jeździe. Taka sytuacja często prowadzi do błędnych diagnoz – podejrzenia padają na termostat, czujnik temperatury, a nawet sterownik klimatyzacji. Tymczasem winowajcą bywa właśnie powietrze uwięzione w nagrzewnicy lub przewodzie doprowadzającym.
W niektórych pojazdach producenci przewidzieli specjalne procedury odpowietrzania, które obejmują również uruchomienie silnika, utrzymanie go na określonych obrotach, ustawienie nawiewu w określonej pozycji oraz napełnianie układu poprzez specjalny lejek z odpowietrznikiem. Takie procedury mają na celu maksymalne skrócenie czasu odpowietrzania oraz zwiększenie skuteczności procesu. Zawsze warto zapoznać się z instrukcją serwisową konkretnego modelu, aby uniknąć błędów typowych dla danego układu.
Podsumowując, włączenie nawiewu podczas odpowietrzania układu chłodzenia nie jest bezpośrednio wymagane, ale ustawienie ogrzewania kabiny na maksymalną temperaturę – już tak. To właśnie ten element zapewnia prawidłowe otwarcie zaworu i przepływ cieczy przez nagrzewnicę, co ma kluczowe znaczenie dla pełnego odpowietrzenia układu. Dbanie o ten szczegół pozwala uniknąć późniejszych problemów z ogrzewaniem, hałasem w układzie, a nawet przegrzewaniem silnika w nieoczywistych warunkach.
