Współczesne silniki wysokoprężne wyposażone są w filtr cząstek stałych, czyli DPF, którego zadaniem jest ograniczanie emisji sadzy i cząstek stałych do atmosfery. Aby filtr mógł pełnić swoją funkcję, musi okresowo przechodzić proces wypalania, czyli tak zwaną regenerację. Wiele osób nie zdaje sobie jednak sprawy, że wypalanie może się odbywać w czasie normalnej jazdy, a jego objawy bywają subtelne i łatwe do przeoczenia. Rozpoznanie, że właśnie trwa wypalanie DPF-u, pozwala uniknąć jego przerwania i tym samym zabezpiecza filtr przed zapchaniem.
Jednym z najbardziej charakterystycznych sygnałów trwającej regeneracji filtra jest zauważalnie podwyższona temperatura pracy silnika oraz wyraźnie głośniejsza praca wentylatora chłodnicy. Proces wypalania DPF wymaga podniesienia temperatury spalin do wartości przekraczającej sześćset stopni Celsjusza, dlatego jednostka sterująca silnikiem zmienia parametry pracy, zwiększając obroty i wydłużając czas wtrysku paliwa. W efekcie rośnie temperatura pod maską, a wentylator może pracować nawet po wyłączeniu zapłonu, szczególnie jeśli jazda zakończyła się w środku cyklu regeneracji.
Kolejnym objawem jest lekki wzrost obrotów silnika podczas jazdy na biegu jałowym. W normalnych warunkach obroty jałowe utrzymują się na poziomie około ośmiuset na minutę, natomiast w trakcie wypalania mogą wzrosnąć nawet do tysiąca lub więcej. Zmiana ta nie jest gwałtowna, ale zauważalna dla kierowcy, zwłaszcza jeśli silnik wcześniej pracował bardzo równo i cicho. Wzrost obrotów to jeden z sygnałów, że system przygotowuje się do przeprowadzenia wypalania lub że proces już trwa.
W czasie regeneracji filtra można również zaobserwować zwiększone zużycie paliwa. Ponieważ proces wypalania wymaga dopalania sadzy, do cylindra wtryskiwana jest większa ilość paliwa, co chwilowo wpływa na spalanie. Może się to objawiać wzrostem średniego zużycia o jeden do dwóch litrów na sto kilometrów. Choć nie jest to wartość alarmująca, stanowi wskazówkę, że filtr DPF właśnie się oczyszcza.
Niektóre samochody posiadają specjalne kontrolki lub komunikaty informujące o rozpoczęciu regeneracji, jednak w wielu przypadkach kierowca nie otrzymuje żadnego sygnału z systemu pokładowego. Dlatego tak ważna jest obserwacja zachowania samochodu – gdy nagle zaczyna on pracować głośniej, z większymi obrotami, wentylator włącza się bez powodu, a silnik niechętnie gaśnie po zatrzymaniu – to znak, że należy kontynuować jazdę. Przerwanie regeneracji, czyli zgaszenie silnika w trakcie wypalania, powoduje niedokończenie procesu i narastanie problemu w przyszłości.
Często kierowcy zauważają także, że z rury wydechowej podczas regeneracji wydobywa się lekko dymiący zapach spalin, przypominający nieco przypalony olej lub metal. Choć z zewnątrz nie zawsze widać dym, to specyficzny zapach może być obecny przy otwartym oknie lub podczas postoju. Jest to efekt intensywnego spalania sadzy wewnątrz filtra i nie powinien budzić niepokoju, o ile nie towarzyszy mu czarny lub niebieski dym.
Użytkownicy samochodów wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów mogą też zauważyć drobne zmiany w charakterystyce przełożeń – auto trzyma wyższy bieg nieco dłużej lub przeciąga obroty, by zapewnić odpowiednie warunki do wypalenia. W skrzyniach manualnych może się to objawiać mniejszą elastycznością silnika i koniecznością częstszej zmiany biegów.
Aby nie zakłócać regeneracji, warto unikać krótkich tras i jazdy miejskiej, a w przypadku podejrzenia wypalania – kontynuować jazdę z jednostajną prędkością przez co najmniej kilkanaście minut. Idealnie sprawdzają się w tym celu drogi szybkiego ruchu i autostrady. Długa, spokojna jazda z równymi obrotami pozwala zakończyć wypalanie bez konieczności interwencji serwisowej.
Wiedza o tym, jak rozpoznać wypalanie DPF w czasie jazdy, to nie tylko sposób na uniknięcie kosztownych napraw, ale również dowód świadomości i odpowiedzialności kierowcy wobec swojego auta. DPF nie musi być wrogiem, jeśli rozumiemy, jak działa i potrafimy dostrzec subtelne sygnały, że właśnie wykonuje swoją pracę.
