Zawór EGR, czyli element odpowiedzialny za recyrkulację spalin w silniku, należy do tych podzespołów, które mają realny wpływ na emisję spalin oraz ekonomię pracy jednostki napędowej. Choć jego obecność ma głównie uzasadnienie ekologiczne, w praktyce często bywa źródłem problemów eksploatacyjnych. Wśród kierowców i mechaników krąży pytanie, czy zawór EGR może się blokować tylko okresowo, a więc działać nieprawidłowo w sposób nieciągły, zależny od warunków jazdy lub temperatury silnika. Odpowiedź brzmi: tak, taka sytuacja jest możliwa i wcale nie rzadka.
Zawór EGR może ulegać częściowemu zablokowaniu przez nagar, czyli osady powstałe w wyniku mieszania się spalin z cząsteczkami oleju oraz niespalonym paliwem. W początkowej fazie zanieczyszczenie to może nie powodować całkowitego unieruchomienia zaworu, lecz skutkować jego spowolnioną lub opóźnioną reakcją. Z punktu widzenia kierowcy objawia się to czasowym pogorszeniem pracy silnika – na przykład podczas przyspieszania, jazdy w korku lub po rozgrzaniu jednostki napędowej. W innych momentach zawór może pracować prawidłowo, przez co trudniej uchwycić stałą zależność i zdiagnozować źródło problemu.
Okresowe blokowanie zaworu EGR może być wywoływane również przez zmienne warunki termiczne. W niższych temperaturach osady mogą twardnieć i powodować trudności z ruchem grzybka zaworu. Po rozgrzaniu silnika, kiedy nagar nieco mięknie, zawór może odzyskać część swojej sprawności. Taka zmienność objawów może prowadzić do błędnej interpretacji sytuacji przez kierowcę – szczególnie jeśli problem nie powoduje zapalenia kontrolki silnika ani nie generuje trwałych błędów w komputerze sterującym.
W przypadku zaworów EGR sterowanych elektronicznie, okresowe blokowanie może wynikać z nieprawidłowego działania siłownika lub potencjometru położenia zaworu. Gdy element ten zaczyna szwankować, może czasem działać bez zarzutu, a innym razem zacinać się lub reagować z opóźnieniem. Objawy pojawiają się wtedy najczęściej w określonych warunkach – przy określonych prędkościach, obciążeniach silnika lub konkretnym zakresie temperatur. Takie sytuacje są szczególnie zdradliwe, ponieważ nie prowadzą do jednoznacznej awarii, lecz do losowych problemów, które trudno uchwycić podczas krótkiej jazdy próbnej lub szybkiego testu komputerowego.
Czasowe zacinanie się zaworu EGR może powodować także typowe objawy, jak utrata mocy, szarpanie silnika, dymienie, a w skrajnych przypadkach nawet przejście jednostki napędowej w tryb awaryjny. Cechą wspólną tych objawów jest ich nieregularność – mogą występować tylko raz na jakiś czas, szczególnie w mieście lub podczas jazdy z niskimi prędkościami. Podczas jazdy autostradowej objawy mogą ustępować, ponieważ wyższe temperatury i ciśnienia sprzyjają oczyszczaniu się układu dolotowego i wydechowego.
W silnikach diesla, które są szczególnie podatne na problemy z EGR-em, zjawisko okresowego blokowania zaworu może wpływać także na działanie filtra cząstek stałych. Niewłaściwa praca EGR-u zaburza bowiem skład spalin, co może prowadzić do nieefektywnego wypalania DPF lub jego przedwczesnego zapychania. Dlatego bagatelizowanie nawet przejściowych objawów ze strony EGR-u może w dłuższej perspektywie skutkować kosztownymi naprawami.
Diagnoza takiego problemu wymaga cierpliwości i doświadczenia. Najlepszym rozwiązaniem jest odczytanie parametrów pracy zaworu EGR podczas jazdy próbnej, z użyciem zaawansowanego komputera diagnostycznego, który potrafi pokazać rzeczywiste wartości otwarcia zaworu i reakcję na zmiany obciążenia silnika. Często dopiero analiza długoterminowa, np. logowanie parametrów pracy silnika przez kilka dni, pozwala jednoznacznie ustalić, że problem z zaworem EGR ma charakter epizodyczny.
Podsumowując, zawór EGR jak najbardziej może blokować się okresowo, a taka forma usterki jest typowa dla początkowych faz zużycia lub zabrudzenia. Zjawisko to jest trudniejsze do wykrycia niż całkowita awaria, lecz jego skutki mogą być równie dokuczliwe dla użytkownika samochodu. Regularna kontrola układu dolotowego, stosowanie dobrej jakości paliwa oraz unikanie ciągłej jazdy na krótkich dystansach to podstawowe działania prewencyjne, które pozwalają ograniczyć ryzyko powstawania takich problemów.
