Katalizator to jeden z kluczowych elementów układu wydechowego, którego zadaniem jest oczyszczanie spalin z toksycznych związków, takich jak tlenki węgla, azotu czy węglowodory. Jego sprawność i żywotność zależą od wielu czynników, w tym od warunków eksploatacji pojazdu. Wśród kierowców często pojawia się pytanie, czy jazda w mieście faktycznie przyspiesza zużycie katalizatora w porównaniu do jazdy na trasie. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ale zdecydowanie można wskazać kilka mechanizmów, które sprawiają, że eksploatacja miejska jest dla katalizatora znacznie bardziej wymagająca.
Podczas jazdy w mieście silnik pracuje w specyficznych warunkach – częste ruszanie, zatrzymywanie się, jazda na krótkich dystansach oraz długotrwała praca na biegu jałowym powodują, że katalizator nie zawsze osiąga optymalną temperaturę pracy. To właśnie wysoka temperatura – zazwyczaj powyżej 350–400°C – jest niezbędna do skutecznego przebiegu reakcji chemicznych neutralizujących szkodliwe związki w spalinach. W warunkach miejskich katalizator często nie zdąży się rozgrzać lub szybko stygnie podczas postojów, przez co jego skuteczność spada, a resztki niespalonych węglowodorów i innych zanieczyszczeń mogą osadzać się na wkładzie katalitycznym.
Kolejnym czynnikiem przyspieszającym zużycie katalizatora podczas jazdy miejskiej jest zwiększona ilość tzw. „zimnych startów”. Każde uruchomienie silnika po dłuższym postoju oznacza, że katalizator jest zimny i przez pierwsze kilka minut nie działa efektywnie. W tym czasie przez jego wnętrze przepływają spaliny bogate w zanieczyszczenia, które mogą osadzać się na powierzchni wkładu i stopniowo go zapychać. W dłuższej perspektywie prowadzi to do utraty drożności katalizatora i spadku jego skuteczności.
W warunkach miejskich silnik częściej pracuje w trybie bogatej mieszanki paliwowo-powietrznej, zwłaszcza podczas przyspieszania czy jazdy w korkach. Nadmiar niespalonego paliwa w spalinach może prowadzić do przegrzewania katalizatora, a nawet do jego uszkodzenia termicznego. Dodatkowo, krótkie dystanse i niskie prędkości sprzyjają gromadzeniu się wilgoci i sadzy w układzie wydechowym, co również niekorzystnie wpływa na trwałość katalizatora.
Dla porównania, jazda na trasie – zwłaszcza z równą prędkością i przez dłuższy czas – pozwala katalizatorowi osiągnąć i utrzymać optymalną temperaturę pracy. W takich warunkach reakcje chemiczne przebiegają sprawnie, zanieczyszczenia są skutecznie neutralizowane, a ryzyko osadzania się szkodliwych substancji na wkładzie jest znacznie mniejsze. Katalizator pracuje wówczas w warunkach, do których został zaprojektowany, co przekłada się na jego dłuższą żywotność.
Podsumowując, jazda w mieście rzeczywiście przyspiesza zużycie katalizatora w porównaniu do jazdy na trasie. Częste zimne starty, krótkie odcinki, niska temperatura pracy i bogata mieszanka paliwowo-powietrzna to czynniki, które negatywnie wpływają na trwałość tego elementu. Aby przedłużyć żywotność katalizatora, warto regularnie odbywać dłuższe przejazdy poza miastem, dbać o sprawność układu zapłonowego i wtryskowego oraz unikać jazdy na bardzo krótkich dystansach, które nie pozwalają układowi wydechowemu osiągnąć właściwej temperatury pracy.
