Układ selektywnej redukcji katalitycznej SCR (Selective Catalytic Reduction) to zaawansowane rozwiązanie stosowane w nowoczesnych pojazdach z silnikami wysokoprężnymi, mające na celu redukcję emisji tlenków azotu (NOx). Kluczowym elementem tego systemu jest wtryskiwacz AdBlue, czyli specjalnego roztworu mocznika, który wtryskiwany do strumienia spalin umożliwia skuteczne przekształcanie szkodliwych NOx w azot i parę wodną. Sprawność całego układu SCR zależy od precyzyjnego dawkowania AdBlue, a wszelkie nieprawidłowości w działaniu wtryskiwacza mogą prowadzić do poważnych problemów eksploatacyjnych.
Zanieczyszczony wtryskiwacz AdBlue to jedna z najczęstszych przyczyn przeciążenia układu SCR. Do zanieczyszczenia dochodzi najczęściej wskutek stosowania płynu niskiej jakości, rzadkiej wymiany filtra AdBlue lub długotrwałego postoju pojazdu, kiedy resztki mocznika mogą krystalizować się w dyszy wtryskiwacza. Z czasem prowadzi to do ograniczenia przepływu płynu, nieregularnego rozpylania lub nawet całkowitego zablokowania wtrysku AdBlue do układu wydechowego.
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem przeciążenia układu SCR przez zanieczyszczony wtryskiwacz jest pojawienie się komunikatów ostrzegawczych na desce rozdzielczej. Systemy diagnostyczne nowoczesnych pojazdów monitorują parametry pracy układu SCR, a wykrycie nieprawidłowości w dawkowaniu AdBlue skutkuje wyświetleniem informacji o błędzie systemu oczyszczania spalin lub konieczności serwisu układu AdBlue. Często pojawiają się również ostrzeżenia o ograniczeniu mocy silnika lub zbliżającym się uniemożliwieniu uruchomienia pojazdu, jeśli problem nie zostanie usunięty.
Kolejnym objawem jest wzrost emisji tlenków azotu. Zanieczyszczony wtryskiwacz nie jest w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości AdBlue do reakcji chemicznej, przez co konwersja NOx w katalizatorze SCR jest niepełna. W praktyce oznacza to, że pojazd zaczyna przekraczać dopuszczalne normy emisji spalin, co może zostać wykryte podczas okresowych badań technicznych lub kontroli drogowej. W niektórych przypadkach sterownik silnika może wprowadzić tryb awaryjny, ograniczając moc jednostki napędowej i zmuszając kierowcę do wizyty w serwisie.
Charakterystycznym symptomem przeciążenia układu SCR jest także zwiększone zużycie AdBlue lub jego gwałtowny spadek. Wtryskiwacz, próbując nadrobić braki w skuteczności, może podawać większe dawki płynu, co prowadzi do szybszego opróżniania zbiornika. Jednocześnie może dojść do zjawiska „przelania” układu, czyli zalegania niestrawionego AdBlue w katalizatorze, co skutkuje powstawaniem osadów, krystalizacją mocznika i dalszym pogorszeniem pracy systemu.
Warto zwrócić uwagę na zmiany w pracy silnika. Przeciążony układ SCR może powodować nierówną pracę jednostki napędowej, spadek mocy, szarpanie podczas przyspieszania oraz gorszą reakcję na gaz. Zdarza się również, że z układu wydechowego wydobywa się nietypowy zapach amoniaku lub para wodna o intensywnym, chemicznym aromacie, będąca efektem niepełnego rozkładu AdBlue.
W przypadku długotrwałego zaniedbania problemu, przeciążony układ SCR może ulec trwałemu uszkodzeniu. Krystalizacja mocznika w katalizatorze prowadzi do jego zapchania, co wymaga kosztownej regeneracji lub wymiany całego podzespołu. Dodatkowo, zanieczyszczony wtryskiwacz może uszkodzić czujniki NOx, temperatury oraz ciśnienia, co generuje kolejne błędy i utrudnia diagnostykę.
Objawy przeciążenia układu SCR przez zanieczyszczony wtryskiwacz AdBlue są więc wyraźne i wielopłaszczyznowe: od komunikatów na desce rozdzielczej, przez wzrost emisji NOx, zwiększone zużycie płynu, aż po pogorszenie osiągów silnika i ryzyko poważnych awarii. Regularna kontrola jakości AdBlue, terminowa wymiana filtrów oraz serwisowanie układu SCR pozwalają uniknąć tych problemów i zapewnić długą, bezawaryjną eksploatację pojazdu.
