Geometria turbiny, czyli system ruchomych łopatek stosowany w nowoczesnych turbosprężarkach ze zmienną geometrią (VNT, VTG), jest rozwiązaniem pozwalającym na uzyskanie wysokiej elastyczności i sprawności układu doładowania w szerokim zakresie obrotów silnika. Dzięki zmiennej geometrii łopatki mogą zmieniać swoje położenie, dostosowując przepływ spalin przez turbinę do aktualnych potrzeb silnika. Jednak jednym z najczęstszych problemów eksploatacyjnych tej technologii jest zablokowanie mechanizmu łopatek przez nagar i sadzę.
Sadza powstaje w wyniku niepełnego spalania paliwa, zwłaszcza w silnikach wysokoprężnych, podczas jazdy na krótkich dystansach, częstych rozruchów na zimno, długotrwałej jazdy z niskim obciążeniem oraz stosowania paliwa niskiej jakości. W takich warunkach cząstki sadzy osadzają się na łopatkach i mechanizmach sterujących geometrią turbiny. Z czasem prowadzi to do ograniczenia swobody ruchu łopatek, ich przycinania się, a w skrajnych przypadkach – całkowitego zablokowania mechanizmu.
Zablokowanie geometrii turbiny przez sadzę objawia się przede wszystkim spadkiem mocy silnika, opóźnioną reakcją na gaz, zwiększonym turbo lagiem i trudnościami z osiągnięciem maksymalnego ciśnienia doładowania. Kierowca może zauważyć, że samochód staje się ospały, gorzej przyspiesza, a podczas dynamicznej jazdy pojawiają się szarpania lub nierówna praca silnika. Często pojawiają się także błędy w systemie diagnostycznym, takie jak niedobór ciśnienia doładowania (kod P0299) lub przeładowanie (kod P0234), w zależności od tego, w jakiej pozycji zablokowały się łopatki.
Długotrwała jazda z zablokowaną geometrią turbiny prowadzi do szybszego zużycia turbosprężarki, wzrostu temperatury spalin, przegrzewania silnika, a nawet uszkodzenia tłoków, zaworów czy uszczelek pod głowicą. Może także powodować nadmierne dymienie z wydechu, wzrost emisji szkodliwych substancji i problemy z zaliczeniem badań technicznych.
Aby zapobiec zablokowaniu geometrii turbiny przez sadzę, warto regularnie serwisować układ doładowania, stosować wysokiej jakości paliwo, unikać ciągłej jazdy na niskich obrotach i co jakiś czas „przepalać” silnik na wyższych obrotach, co pozwala wypalić część nagromadzonego nagaru. W przypadku pierwszych objawów problemów z geometrią turbiny należy jak najszybciej przeprowadzić diagnostykę i, jeśli to konieczne, oczyścić lub zregenerować mechanizm łopatek.
Geometria turbiny może się zablokować od sadzy, szczególnie w silnikach diesla eksploatowanych głównie w mieście lub na krótkich dystansach. Regularna kontrola, odpowiednia eksploatacja i dbałość o jakość paliwa to najlepszy sposób na uniknięcie tego kosztownego i uciążliwego problemu.
