Zawór recyrkulacji spalin, znany jako EGR (Exhaust Gas Recirculation), to jeden z kluczowych elementów nowoczesnych silników, zarówno benzynowych, jak i wysokoprężnych, wyposażonych w turbosprężarkę. Jego głównym zadaniem jest zmniejszenie emisji tlenków azotu (NOx), które powstają podczas spalania w wysokiej temperaturze. W autach z turbo rola EGR jest szczególnie istotna, ponieważ silniki doładowane osiągają wyższe temperatury spalania i są bardziej narażone na powstawanie szkodliwych substancji.
Zasada działania zaworu EGR polega na tym, że część spalin opuszczających komorę spalania jest zawracana z powrotem do kolektora dolotowego i mieszana ze świeżym powietrzem trafiającym do cylindrów. Spaliny nie zawierają tlenu, więc ich obecność w mieszance obniża ilość tlenu dostępnego do spalania i tym samym obniża temperaturę procesu spalania. Efektem jest ograniczenie powstawania tlenków azotu, które są jednym z głównych składników smogu i podlegają ścisłym normom emisji.
W silnikach z turbosprężarką zawór EGR musi być precyzyjnie sterowany przez komputer silnika (ECU). Zbyt duża ilość spalin w dolocie może powodować spadek mocy i pogorszenie reakcji na gaz, natomiast zbyt mała – nie zapewni odpowiedniej redukcji NOx. Współczesne układy EGR są więc wyposażone w czujniki położenia, temperatury i przepływu, które umożliwiają dynamiczne dostosowanie stopnia recyrkulacji do aktualnych warunków pracy silnika, takich jak obciążenie, temperatura, prędkość obrotowa czy ciśnienie doładowania.
W praktyce, podczas pracy na biegu jałowym lub przy niskim obciążeniu, zawór EGR jest otwarty szerzej, ponieważ silnik nie potrzebuje pełnej mocy, a obniżenie temperatury spalania jest najbardziej efektywne. Przy dużym obciążeniu, podczas przyspieszania lub jazdy na wysokich obrotach, EGR jest przymykany lub całkowicie zamykany, by nie ograniczać dopływu świeżego powietrza i nie obniżać osiągów.
W autach z turbo sprawny zawór EGR pomaga także w ochronie turbosprężarki i układu wydechowego, obniżając temperaturę spalin i zmniejszając ryzyko przegrzewania. Jednak z czasem, zwłaszcza w silnikach diesla, EGR może ulegać zapychaniu przez nagar i sadzę, co prowadzi do jego zacinania, błędów sterownika, spadku mocy, szarpania silnika, dymienia z wydechu i wzrostu zużycia paliwa. Niesprawny EGR może także powodować przejście silnika w tryb awaryjny.
Diagnostyka układu EGR polega na sprawdzeniu poprawności działania zaworu, czystości kanałów recyrkulacji oraz odczytaniu błędów z komputera silnika. W przypadku zapchania konieczne jest czyszczenie lub wymiana zaworu i przewodów. Regularna eksploatacja na wyższych obrotach, stosowanie dobrej jakości paliwa i oleju oraz okresowe czyszczenie EGR pozwalają utrzymać ten układ w dobrej kondycji.
Podsumowując, zawór recyrkulacji spalin w aucie z turbo obniża temperaturę spalania, ogranicza emisję NOx i chroni turbosprężarkę przed przegrzewaniem. Jego sprawność ma bezpośredni wpływ na osiągi, ekonomikę jazdy i trwałość silnika. Regularna kontrola i serwis EGR to podstawa bezproblemowej eksploatacji nowoczesnych aut z doładowaniem.
