Zbyt duża prędkość obrotowa turbiny to jeden z najgroźniejszych stanów pracy turbosprężarki, który może prowadzić do szybkiego i nieodwracalnego uszkodzenia tego precyzyjnego urządzenia. Współczesne turbosprężarki pracują z prędkościami sięgającymi nawet 200–300 tysięcy obrotów na minutę, a ich konstrukcja jest zoptymalizowana do pracy w określonym zakresie obrotów. Przekroczenie tej granicy, czyli tzw. overspeed, najczęściej wynika z awarii układu sterowania doładowaniem (np. zaworu wastegate), nieszczelności w dolocie lub wydechu, nieprawidłowego tuningu albo błędów w sterowaniu silnikiem.
Pierwszym i najczęstszym skutkiem zbyt dużej prędkości obrotowej turbiny jest uszkodzenie łożysk. Wysokie obroty powodują wzrost sił odśrodkowych, które przekraczają wytrzymałość materiałową łożysk ślizgowych lub kulkowych. Efektem jest ich przegrzewanie, zatarcie, a nawet całkowite zniszczenie. W krótkim czasie prowadzi to do powstania luzów na wałku, wycieków oleju do dolotu lub wydechu, dymienia z wydechu oraz głośnych, metalicznych dźwięków podczas pracy silnika.
Kolejnym poważnym skutkiem jest uszkodzenie łopatek wirnika turbiny lub sprężarki. Przy zbyt dużych obrotach łopatki mogą ulegać mikropęknięciom, deformacjom, a nawet całkowitemu odłamaniu. Oderwane fragmenty metalu mogą przedostać się do układu dolotowego lub wydechowego, powodując wtórne uszkodzenia silnika, zaworów, tłoków czy katalizatora. Takie awarie są bardzo kosztowne w naprawie i często wymagają wymiany całej turbosprężarki oraz naprawy silnika.
Zbyt duża prędkość obrotowa turbiny prowadzi także do przegrzewania się całego układu doładowania. Wysoka temperatura powoduje zwęglanie się oleju smarującego, powstawanie nagaru na łożyskach i wałku, a także przyspiesza zużycie uszczelek i pierścieni uszczelniających. Długotrwałe przegrzewanie może skutkować zatarciem turbo, wyciekami oleju, a nawet pożarem w komorze silnika.
W przypadku nowoczesnych silników komputer sterujący często wykrywa nieprawidłowości w pracy turbo i przechodzi w tryb awaryjny, ograniczając moc i ciśnienie doładowania. Jednak nie zawsze jest to wystarczające, zwłaszcza jeśli przyczyną overspeedu są nieszczelności lub błędy mechaniczne poza kontrolą ECU.
Objawy zbyt dużej prędkości obrotowej turbiny to m.in. nagły spadek mocy, dymienie z wydechu (szczególnie niebieskie lub czarne), głośne wycie, gwizdy, metaliczne stuki, a także pojawienie się błędów w sterowniku silnika. Ignorowanie tych sygnałów prowadzi do bardzo szybkiego zniszczenia turbosprężarki i poważnych uszkodzeń silnika.
Podsumowując, skutki zbyt dużej prędkości obrotowej turbiny to uszkodzenie łożysk, łopatek, przegrzewanie, wycieki oleju, spadek mocy, dymienie oraz ryzyko poważnych i kosztownych awarii całego układu napędowego. Regularna diagnostyka, kontrola szczelności dolotu i wydechu oraz dbałość o prawidłowe sterowanie turbo to podstawa bezpiecznej i długowiecznej eksploatacji samochodu z doładowaniem.
