Zawór recyrkulacji spalin (EGR – Exhaust Gas Recirculation) to element układu wydechowego, którego zadaniem jest kierowanie części spalin z powrotem do układu dolotowego. Dzięki temu obniża się temperatura spalania i zmniejsza emisja tlenków azotu (NOx). Choć EGR jest bardzo skuteczny z punktu widzenia ekologii, jego obecność w silniku turbodoładowanym może prowadzić do nieoczekiwanych problemów z pracą turbosprężarki. Czy zawór EGR może rzeczywiście blokować turbo?
W praktyce, jednym z najczęstszych problemów związanych z zaworem EGR jest jego zacinanie się w pozycji otwartej. Gdy EGR pozostaje otwarty zbyt długo lub nie zamyka się całkowicie, do układu dolotowego trafia nadmierna ilość spalin. Powoduje to rozrzedzenie mieszanki paliwowo-powietrznej, spadek ilości tlenu dostępnego do spalania i ograniczenie mocy silnika. W skrajnych przypadkach, przy dużym otwarciu EGR, ilość spalin może być na tyle duża, że silnik zaczyna „dusić się” własnymi spalinami – mieszanka staje się uboga w tlen, a turbo nie jest w stanie zbudować odpowiedniego ciśnienia doładowania.
Efektem tego zjawiska jest wyraźny spadek mocy, ospała reakcja na gaz, szarpanie podczas przyspieszania, a nawet gaśnięcie silnika przy gwałtownym odjęciu gazu. W logach parametrów pracy silnika można zaobserwować rozbieżności między ciśnieniem zadanym a rzeczywistym, a komputer często rejestruje błędy związane z układem doładowania lub pracą zaworu EGR. Długotrwała jazda z zablokowanym w pozycji otwartej EGR prowadzi do powstawania nagaru na zaworach dolotowych, tłokach i przewodach dolotowych, co dodatkowo ogranicza przepływ powietrza i pogłębia problemy z doładowaniem.
Zawór EGR może również pośrednio wpływać na pracę turbosprężarki poprzez zanieczyszczanie układu dolotowego. Spaliny zawierają cząstki stałe, sadzę i olej, które osadzają się na ściankach przewodów, intercoolera i łopatek turbo. Z czasem prowadzi to do ograniczenia przepływu powietrza, wzrostu oporów, a nawet zablokowania ruchomych elementów turbosprężarki. W silnikach z turbiną o zmiennej geometrii łopatek (VNT/VTG) nagar z EGR może powodować zacinanie się łopatek i niestabilną pracę turbo.
Warto dodać, że nieprawidłowo działający EGR może być także przyczyną przeładowania lub niedoładowania turbo, w zależności od tego, czy zawór pozostaje otwarty czy zamknięty w niewłaściwym momencie. W obu przypadkach skutkuje to niestabilną pracą silnika, wzrostem emisji spalin, a nawet wejściem silnika w tryb awaryjny.
Podsumowując, zawór recyrkulacji spalin może blokować turbo zarówno bezpośrednio, poprzez nadmierne rozrzedzenie mieszanki i ograniczenie ilości tlenu, jak i pośrednio, przez zanieczyszczanie układu dolotowego i zacinanie się elementów turbo. Regularna kontrola i czyszczenie EGR oraz całego układu dolotowego to podstawa bezproblemowej eksploatacji silnika z turbo i zachowania jego pełnej sprawności.
