Zawór EVAP, czyli elektromagnetyczny zawór odpowiadający za kontrolę przepływu oparów paliwa w układzie odpowietrzania zbiornika, to jeden z elementów, który bardzo rzadko przyciąga uwagę kierowców, dopóki nie zacznie sprawiać problemów. Jego zadaniem jest regulacja momentu, w którym zgromadzone w pochłaniaczu par paliwa opary mogą zostać wprowadzone do kolektora dolotowego i spalone razem z mieszanką powietrzno-paliwową. Choć może się wydawać, że to marginalny szczegół w konstrukcji samochodu, jego niewłaściwa praca wpływa bezpośrednio na kulturę pracy silnika, spalanie oraz możliwość bezproblemowego tankowania.
Niedrożność zaworu EVAP oznacza, że zamyka się on w sposób trwały lub chwilowy, nie pozwalając na swobodny przepływ par paliwa. Jeśli zawór zablokuje się w pozycji zamkniętej, opary paliwa gromadzą się w pochłaniaczu z węglem aktywnym bez możliwości ich uwolnienia do dolotu. W początkowej fazie nie ma to większego wpływu na jazdę, jednak z czasem system przestaje działać zgodnie z założeniami, a nagromadzona ilość par może doprowadzić do wzrostu ciśnienia w zbiorniku paliwa. Objawia się to problemami z tankowaniem – pistolet na stacji co chwilę odbija, a kierowca musi tankować paliwo bardzo powoli, ponieważ układ nie potrafi odprowadzić powietrza z baku.
W dłuższej perspektywie dochodzi także do zaburzenia ciśnienia w całym układzie zasilania. Zbiornik może się odkształcać pod wpływem nadmiernego ciśnienia, a system diagnostyczny zaczyna rejestrować błędy dotyczące układu EVAP, wskazując na problem z odpowietrzeniem. W nowszych samochodach może się zapalić kontrolka check engine, mimo że silnik wciąż działa poprawnie – jednak nawet wtedy warto nie ignorować takiego sygnału.
Zdarza się również, że niedrożność zaworu skutkuje rozszczelnieniem któregoś z elementów, ponieważ nagromadzone pary paliwa szukają ujścia. Może dojść do pęknięcia przewodu, odłączenia szybkozłącza lub uszkodzenia pochłaniacza. Wtedy do kabiny może przedostawać się zapach paliwa, a przy wysokich temperaturach otoczenia sytuacja się pogarsza. Niekontrolowane opary paliwa są nie tylko nieprzyjemne, ale też niebezpieczne – łatwopalne i szkodliwe dla zdrowia.
Choć silnik na początku może nie zdradzać problemów z pracą, w dłuższym okresie układ EVAP w znaczący sposób wpływa na korekty mieszanki. Jeśli zawór nie otwiera się w odpowiednim momencie, sterownik nie otrzymuje spodziewanej porcji dodatkowych oparów do spalania. Może to prowadzić do zubożenia mieszanki, błędów w adaptacji sondy lambda i zwiększonego spalania. Co więcej, trudności w pracy układu dolotowego pojawiają się najczęściej w momentach niestandardowych, takich jak rozruch po dłuższym postoju czy nagłe zmiany obciążenia.
Zawór EVAP może też zablokować się w pozycji otwartej, jednak wówczas skutki są inne – dochodzi do zasysania oparów paliwa w sposób niekontrolowany, co powoduje wzbogacenie mieszanki i objawy takie jak nierówna praca silnika, spadki obrotów lub gaśnięcie na biegu jałowym. Zarówno jedna, jak i druga skrajność jest niepożądana i powinna zostać jak najszybciej zdiagnozowana.
Awaria zaworu EVAP może wydawać się błahą usterką, ale jej skutki wpływają na działanie całego układu paliwowego i komfort użytkowania samochodu. Z tego względu warto pamiętać o tym elemencie szczególnie wtedy, gdy pojawiają się nietypowe objawy, trudne do powiązania z klasycznymi usterkami mechanicznymi.
