Bezpiecznik termiczny to jeden z tych komponentów, które choć niewielkie i często niedostrzegane, pełnią kluczową rolę w ochronie instalacji elektrycznej przed przegrzaniem i pożarem. W przeciwieństwie do klasycznego bezpiecznika topikowego, którego zadaniem jest przerwanie obwodu przy nadmiernym przepływie prądu, bezpiecznik termiczny reaguje na temperaturę. Jego zadaniem jest odcięcie zasilania w sytuacji, gdy temperatura przekroczy bezpieczny dla danego układu próg, który zwykle mieści się w zakresie od około siedemdziesięciu do dwustu stopni Celsjusza, w zależności od zastosowania.
Działanie bezpiecznika termicznego opiera się na wykorzystaniu specjalnego stopu lub materiału, który topi się lub zmienia strukturę w określonej temperaturze. W momencie, gdy dojdzie do nagrzania obszaru, w którym znajduje się bezpiecznik, materiał przewodzący ulega deformacji, rozłączeniu lub przepaleniu, co skutkuje natychmiastowym przerwaniem obwodu elektrycznego. Dzięki temu unika się dalszego wzrostu temperatury, który mógłby doprowadzić do uszkodzenia elementów elektronicznych, deformacji plastików, a w skrajnych przypadkach nawet pożaru.
Bezpieczniki termiczne znajdują zastosowanie w różnych elementach pojazdu, jednak najczęściej można je spotkać w urządzeniach wymagających stabilnych warunków temperaturowych, takich jak silniki dmuchaw, grzałki elektryczne, podgrzewane fotele, lustra czy też elementy systemu klimatyzacji. W przypadku awarii wentylatora nawiewu, jednym z pierwszych podejrzanych powinien być właśnie bezpiecznik termiczny – to on przerywa zasilanie, gdy np. zatarte łożysko wentylatora powoduje wzrost temperatury do niebezpiecznego poziomu. Podobnie dzieje się w przypadku systemów podgrzewania szyb czy siedzeń – jeśli czujnik temperatury nie zareaguje na czas, bezpiecznik termiczny przejmie funkcję ochronną i zapobiegnie dalszemu nagrzewaniu.
Moment aktywacji bezpiecznika termicznego zależy od jego typu i miejsca montażu. Zwykle projektuje się go tak, aby działał tylko w sytuacjach awaryjnych, dlatego jego temperatura zadziałania jest ustalana znacznie powyżej normy roboczej danego elementu. Nie należy więc mylić tego typu bezpiecznika z czujnikiem temperatury – ten drugi informuje układ elektroniczny o bieżących warunkach, natomiast bezpiecznik termiczny fizycznie przerywa obwód. Po jego zadziałaniu, najczęściej nie ma możliwości jego ponownego użycia – jest to komponent jednorazowy i wymaga wymiany na nowy.
Rozpoznanie awarii bezpiecznika termicznego może być trudne bez dostępu do schematów instalacji, ponieważ nie jest on widoczny w klasycznych skrzynkach bezpieczników. Często jest ukryty bezpośrednio przy danym urządzeniu, np. przylutowany do obudowy grzałki lub zatopiony w obudowie silnika dmuchawy. Objawy jego zadziałania mogą być mylące – nagłe wyłączenie danego komponentu, brak reakcji przy próbie uruchomienia, ale brak jakiegokolwiek błędu w komputerze pokładowym, ponieważ układ po prostu nie dostaje zasilania.
Wymiana bezpiecznika termicznego wymaga ostrożności i dokładnego dobrania nowego elementu o identycznych parametrach temperaturowych i prądowych. Nie można w jego miejsce montować klasycznego bezpiecznika ani tym bardziej elementu o wyższej temperaturze zadziałania, ponieważ grozi to poważnymi konsekwencjami dla bezpieczeństwa pojazdu i jego użytkowników. Warto również sprawdzić, co było przyczyną jego zadziałania – jeśli była to chwilowa awaria termiczna, może wystarczyć wymiana, ale jeśli przyczyną było uszkodzenie innego elementu, np. zatartego silnika wentylatora, należy najpierw usunąć źródło problemu.
