Kompresor a zawór upustowy – jak dobrać

Zawór upustowy, znany również jako bypass lub blow-off, stanowi niezwykle ważny element wyposażenia układów doładowania, w których zastosowano kompresor mechaniczny. Jego główną funkcją jest kontrola przepływu powietrza w dolocie w momentach zdjęcia nogi z gazu (nagłe zamknięcie przepustnicy) oraz ochrona zarówno kompresora, jak i silnika przed niekorzystnymi zjawiskami, takimi jak cofanie się ciśnienia, nadmierne nagrzewanie powietrza czy zjawisko surgu. Wybór właściwego zaworu upustowego powinien być uzależniony przede wszystkim od mocy silnika, charakterystyki pracy kompresora (śrubowy, roots, scroll) oraz wartości szczytowego ciśnienia doładowania. Zawór bypass montuje się zazwyczaj pomiędzy wyjściem sprężarki a przepustnicą; jego zadaniem jest szybkie otwarcie w momencie zamknięcia dopływu powietrza do silnika i przekierowanie nadmiaru powietrza z powrotem na wlot kompresora lub bezpośrednio do atmosfery (w systemach blow-off). Zbyt mały zawór będzie działał z opóźnieniem, generując niepotrzebny hałas, sprzyjając zjawisku „dławienia” (detonation) i obniżając efektywność chłodzenia powietrza. Zbyt duży – może z kolei powodować nadmiernie wczesne otwieranie, spadki ciśnienia i wahnięcia w pracy jednostki. Najważniejsze parametry przy doborze to: rozmiar otworu przepływowego zaworu, szybkość reakcji sprężyny, kompatybilność materiałowa z resztą układu oraz sposób sterowania (mechanicznie – podciśnienie, elektronicznie – sygnałem ECU). W sportowych układach zaleca się stosowanie zaworów renomowanych firm o dopasowanych specyfikacjach do ciśnienia pracy kompresora. Praktyka pokazuje, że najlepiej konsultować wybór z doświadczonym tunerem lub korzystać z zestawów dedykowanych pod dany model kompresora i silnika – dzięki temu uniknie się problemów związanych z nieprawidłowym odprowadzeniem nadmiaru powietrza oraz niepotrzebnych strat mocy. Regularna konserwacja zaworu (czyszczenie, sprawdzenie membran/sprężyn) jest kluczowa dla jego prawidłowego działania przez cały okres eksploatacji.