Współczesne auta z napędem na cztery koła coraz częściej korzystają z systemów sterowanych elektronicznie. W przeciwieństwie do klasycznych układów mechanicznych, gdzie za rozdział momentu obrotowego odpowiadały sztywne połączenia, dziś funkcje te realizują moduły elektroniczne, sterowniki, czujniki oraz siłowniki pracujące w czasie rzeczywistym. Dzięki nim możliwa jest płynna i szybka reakcja układu AWD na zmianę przyczepności, ale jednocześnie pojawia się nowy problem: awarie napędu często nie są widoczne gołym okiem i wymagają wiedzy, by je rozpoznać. Przy zakupie auta z elektronicznie sterowanym napędem warto wiedzieć, na co zwrócić uwagę, by uniknąć kosztownych napraw tuż po podpisaniu umowy.
Pierwszym sygnałem ostrzegawczym może być zupełny brak reakcji układu napędowego w sytuacjach, w których jego działanie powinno być odczuwalne. W typowym aucie z dołączanym napędem tylnym, sterowanym komputerowo, jazda po mokrej lub luźnej nawierzchni powinna skutkować wyraźnym poprawieniem przyczepności przy przyspieszaniu. Jeśli tylne koła nie są w ogóle angażowane, może to oznaczać, że system 4×4 nie działa. Podobnie, jeśli auto ma tendencję do buksowania przednimi kołami, a tylna oś pozostaje bierna – warto to dokładnie sprawdzić.
Ważną wskazówką może być też nietypowe zachowanie systemów pokrewnych, takich jak kontrola trakcji, stabilizacji toru jazdy czy wspomaganie zjazdu ze wzniesienia. Elektroniczne napędy 4×4 są z nimi często zintegrowane, dlatego jeśli jeden z systemów nie działa poprawnie, może to mieć wpływ na funkcjonowanie całego układu napędowego. Brak możliwości włączenia trybu off-road, niedziałający wybór trybów jazdy lub komunikaty o ograniczonej funkcjonalności to oznaki, że elektronika może nie sterować napędem w pełnym zakresie.
Podczas jazdy próbnej warto również zwrócić uwagę na opóźnienia w reakcji układu. Sprawny napęd elektroniczny powinien błyskawicznie dołączać moment obrotowy tam, gdzie jest potrzebny. Jeśli przy przyspieszaniu z miejsca lub w trakcie pokonywania zakrętu dochodzi do zauważalnego poślizgu, a dopiero później pojawia się trakcja – oznacza to, że coś zakłóca czas reakcji. Przyczyną mogą być uszkodzone czujniki prędkości kół, niesprawne zawory sterujące w sprzęgle lub wadliwe oprogramowanie sterownika.
Nie można też lekceważyć kontrolek na desce rozdzielczej. Choć nie zawsze zapalają się typowe lampki od napędu, wiele pojazdów wyświetla ostrzeżenia w formie komunikatów tekstowych – dotyczących awarii systemu napędowego, kontroli trakcji lub ograniczonego działania napędu. Warto zwrócić uwagę, czy po uruchomieniu silnika wszystkie kontrolki gasną, oraz czy nie pojawiają się ostrzeżenia po przejechaniu kilku kilometrów. Niektóre błędy są ukrywane przez sprzedających – na przykład przez usunięcie ich kodów za pomocą taniego interfejsu diagnostycznego – ale po kilku cyklach jazdy mogą wrócić.
Dobrą praktyką jest również wykonanie testu skrętu na twardej nawierzchni. W aucie z napędem 4×4 włączonym na stałe lub takim, który nieprawidłowo odłącza napęd, mogą pojawić się objawy tzw. naprężeń w układzie – szarpanie, drgania kierownicy, stukanie przy skręcie. Choć te objawy nie dotyczą wszystkich systemów, mogą być ważnym sygnałem, że elektronika nie steruje sprzęgłem lub przekładnią w odpowiedni sposób.
Ostateczną, ale bardzo istotną metodą oceny stanu napędu elektronicznego jest diagnostyka komputerowa wykonana za pomocą profesjonalnego testera. Taki test pozwala nie tylko odczytać błędy z modułów odpowiedzialnych za pracę napędu, ale również sprawdzić parametry w czasie rzeczywistym: ciśnienie w układzie, prąd pobierany przez pompę, położenie zaworów czy reakcje na polecenia kierowcy. Brak możliwości wykonania takiej diagnostyki przed zakupem powinien być traktowany jako ryzyko – bo bez niej nie da się zweryfikować działania wielu kluczowych funkcji.
Podsumowując, napęd 4×4 sterowany elektronicznie to ogromna zaleta w codziennej jeździe, ale tylko wtedy, gdy działa prawidłowo. Ponieważ jego niesprawność nie zawsze objawia się wyraźnymi objawami mechanicznymi, kluczem do bezpiecznego zakupu auta z takim systemem jest uważna jazda próbna, obserwacja zachowania pojazdu w różnych warunkach oraz dokładna diagnostyka komputerowa. Tylko wtedy można zminimalizować ryzyko ukrytych usterek i cieszyć się z zalet nowoczesnego napędu na cztery koła bez nieprzyjemnych niespodzianek po zakupie.
