Zawór blow-off, znany również jako zawór upustowy, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów układów doładowania w silnikach turbodoładowanych. Jego głównym zadaniem jest upuszczanie nadmiaru sprężonego powietrza z układu dolotowego po gwałtownym zamknięciu przepustnicy, co chroni turbosprężarkę przed zjawiskiem cofki powietrza (surge) i pozwala na szybsze odzyskiwanie obrotów przez turbo. W praktyce wyróżniamy dwa podstawowe typy pracy blow-offa: tryb otwarty (vent to atmosphere) i tryb zamknięty (recirculation). Czy jednak możliwe jest, by jeden zawór pracował w obu trybach?
Na rynku dostępne są trzy główne rodzaje zaworów blow-off: otwarte, zamknięte i hybrydowe. Zawór otwarty (vent to atmosphere) wypuszcza nadmiar sprężonego powietrza bezpośrednio do atmosfery, co skutkuje charakterystycznym, głośnym dźwiękiem „pssst”. Jest to rozwiązanie popularne w autach sportowych i tuningowanych, gdzie dźwięk blow-offa jest pożądanym efektem ubocznym. Wadą tego rozwiązania w samochodach z przepływomierzem powietrza (MAF) jest to, że ECU „gubi” część powietrza, które zostało już zmierzone, co może prowadzić do chwilowego wzbogacenia mieszanki, szarpania lub gaśnięcia silnika.
Zawór zamknięty (recirculation) kieruje nadmiar sprężonego powietrza z powrotem przed turbosprężarkę, do układu dolotowego. Dzięki temu układ powietrzny pozostaje szczelny, a ECU nie „gubi” powietrza, co zapewnia płynną pracę silnika, zwłaszcza w nowoczesnych jednostkach z przepływomierzem. Taki zawór jest najczęściej stosowany fabrycznie w autach seryjnych.
Najciekawszym rozwiązaniem są zawory blow-off hybrydowe, które mogą pracować zarówno w trybie otwartym, jak i zamkniętym. Konstrukcja takiego zaworu pozwala na upuszczanie części powietrza do atmosfery, a części do dolotu. W niektórych modelach możliwa jest regulacja proporcji wypuszczanego powietrza, a nawet całkowite przełączenie trybu pracy – na przykład przez wymianę wkładki, przekręcenie pierścienia regulacyjnego lub zmianę ustawień sprężyny. Dzięki temu kierowca może dostosować charakterystykę pracy blow-offa do własnych potrzeb: cieszyć się sportowym dźwiękiem podczas dynamicznej jazdy lub zachować płynność i kulturę pracy silnika w codziennych warunkach.
Warto pamiętać, że wybór typu blow-offa powinien być dostosowany do konstrukcji silnika i układu dolotowego. W autach z przepływomierzem powietrza zaleca się stosowanie zaworów zamkniętych lub hybrydowych, by uniknąć problemów z mieszanką paliwowo-powietrzną. W autach z czujnikiem MAP (manifold absolute pressure) można bez większych problemów stosować zawory otwarte.
Podsumowując, blow-off może pracować zarówno w trybie zamkniętym, jak i otwartym, jeśli jest to zawór hybrydowy lub odpowiednio przystosowany do danego silnika. Odpowiedni dobór i ustawienie zaworu gwarantuje nie tylko bezpieczeństwo turbosprężarki, ale także płynną i dynamiczną pracę silnika oraz – jeśli ktoś tego oczekuje – charakterystyczny dźwięk towarzyszący zmianie biegów.
