Wielu kierowców przyjmuje, że jeżeli układ klimatyzacji w samochodzie traci swoją skuteczność, musi to oznaczać fizyczny wyciek czynnika chłodniczego – na przykład przez dziurę w przewodzie, nieszczelność złącza albo uszkodzony element układu. Jednak w praktyce sprawa nie zawsze jest tak jednoznaczna. Czynnik chłodniczy może bowiem uciekać w sposób niewidoczny i trudny do uchwycenia gołym okiem, nawet bez klasycznego, widocznego wycieku. Zjawisko to, choć dla wielu zaskakujące, ma swoje podstawy w fizyce i budowie samego układu klimatyzacji.
Podstawowym faktem, który należy zrozumieć, jest to, że czynnik chłodniczy w stanie roboczym znajduje się pod bardzo wysokim ciśnieniem. W takiej formie może przenikać przez nawet mikroskopijne nieszczelności w przewodach, złączach, a nawet przez porowate powierzchnie niektórych materiałów, z których wykonano komponenty układu. Ubytek taki nie daje jednoznacznych śladów, nie tworzy mokrych plam, a jedynym objawem może być coraz słabsze działanie klimatyzacji. W przypadku bardzo małych nieszczelności czynnik może uciekać miesiącami, aż jego ilość spadnie poniżej wartości niezbędnej do efektywnego chłodzenia.
Drugim aspektem jest fakt, że część czynnika może być absorbowana przez osady i zanieczyszczenia w układzie lub zatrzymywana przez wilgoć, która nie powinna się tam znajdować. W teorii układ klimatyzacji powinien być idealnie suchy i szczelny, ale w praktyce różnice temperatur, błędy montażowe, nieszczelne korki serwisowe czy zużyte uszczelki powodują, że do wnętrza układu może przedostawać się para wodna. Ta z kolei wchodzi w reakcję z czynnikiem chłodniczym, prowadząc do jego degradacji i utraty właściwości. Choć nie mamy wtedy do czynienia z fizyczną utratą objętości, to realna zdolność chłodnicza układu spada, dając wrażenie, że czynnik „uciekł”.
Częstym źródłem niewidocznych strat są także zawory serwisowe, które – jeśli nie są odpowiednio zabezpieczone – mogą pozwalać na ulatnianie się czynnika w bardzo niewielkich ilościach. To właśnie przez nie podłącza się urządzenia do napełniania lub testowania klimatyzacji, i jeśli po zakończeniu serwisu nie zostaną dokładnie zamknięte albo uszczelki nie są w dobrym stanie, ubytek może być stały i niezauważalny. W starszych pojazdach, gdzie zawory były używane wielokrotnie i narażone na zużycie, jest to zjawisko dość powszechne.
Warto również wspomnieć o parowniku – czyli elemencie ukrytym głęboko wewnątrz deski rozdzielczej. To jeden z najbardziej problematycznych elementów, jeśli chodzi o nieszczelności, ponieważ jest trudno dostępny i rzadko poddawany bezpośrednim oględzinom. Jeżeli właśnie tam powstanie mikroszczelina, przez którą czynnik uchodzi powoli, wykrycie tego miejsca może być bardzo trudne, a objawem będzie jedynie pogarszające się chłodzenie kabiny.
Podsumowując, czynnik chłodniczy może uciekać z układu bez klasycznego, zauważalnego wycieku. Może to być spowodowane mikroszczelinami, nieszczelnymi zaworami, naturalnym przenikaniem przez materiały pod wpływem wysokiego ciśnienia, wilgocią w układzie lub niewidocznymi uszkodzeniami wewnętrznych komponentów. Dlatego regularne przeglądy klimatyzacji, testy szczelności i uzupełnianie czynnika w wyspecjalizowanym serwisie są kluczowe dla utrzymania pełnej sprawności systemu. Współczesne urządzenia diagnostyczne pozwalają wykryć nawet minimalne straty, zanim przekształcą się one w kosztowne awarie.
