Wielu kierowców doświadcza sytuacji, w których podczas jazdy miejskiej, szczególnie w upalne dni i przy długotrwałym staniu w korkach, zaczynają dziać się rzeczy niepokojące z układem chłodzenia. Wskazówka temperatury wędruje w górę, wentylatory pracują niemal bez przerwy, a czasem dochodzi do momentów, w których płyn chłodniczy zaczyna „bulgotać” w zbiorniku wyrównawczym. Pojawia się więc pytanie, czy samo poruszanie się w korkach może prowadzić do zapowietrzenia układu chłodzenia i czy taki problem rzeczywiście występuje częściej w warunkach miejskich niż podczas jazdy w trasie?
Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy zrozumieć, czym tak naprawdę jest zapowietrzenie układu chłodzenia. W uproszczeniu, oznacza to obecność pęcherzyków powietrza w miejscach, w których powinien znajdować się płyn chłodniczy. Powietrze jest znacznie gorszym przewodnikiem ciepła niż ciecz, a co więcej, tworzy w układzie tzw. korki powietrzne, które blokują swobodny przepływ płynu. Najczęściej do zapowietrzenia dochodzi po niedokładnym uzupełnieniu płynu chłodniczego lub po jego wymianie, ale są też sytuacje, w których układ samoczynnie zasysa powietrze – na przykład przez nieszczelność węża, korozję złączki lub uszkodzenie korka zbiornika wyrównawczego.
Jazda w korku jest szczególnym wyzwaniem dla układu chłodzenia. Gdy silnik pracuje na wolnych obrotach i nie jest wspomagany pędem powietrza, cały ciężar chłodzenia spoczywa na układzie wentylatora, pompie cieczy chłodzącej i drożności przewodów. Przy braku odpowiedniej cyrkulacji, a do tego wysokiej temperaturze otoczenia, ciecz szybciej się nagrzewa, a ryzyko przegrzania wzrasta. W takich warunkach każda, nawet najmniejsza nieprawidłowość – zacięty termostat, niskie ciśnienie w układzie, niewłaściwie działający korek – może prowadzić do miejscowego zagotowania płynu. Gotująca się ciecz wytwarza parę wodną, która może przemieścić się do różnych zakamarków układu, tworząc pęcherze powietrzne, czyli właśnie zapowietrzenie.
Co więcej, stary lub niedrożny układ odpowietrzający, niewłaściwe ułożenie przewodów lub brak mechanicznego odpowietrzenia po ostatnim serwisie sprawiają, że powietrze nie ma którędy uciec. Jazda w korku nasila objawy, ponieważ przy braku chłodzenia powstają lokalne punkty wrzenia, w których powietrze zastępuje ciecz. Objawy, które mogą wskazywać na zapowietrzenie w trakcie jazdy miejskiej, to nierówna praca nawiewu ciepłego powietrza, gwałtowne skoki temperatury na wskaźniku, dźwięki bulgotania po zatrzymaniu auta, a także brak reakcji na włączenie ogrzewania, mimo że silnik jest rozgrzany.
Warto też dodać, że w nowych samochodach z elektrycznymi pompami cieczy chłodzącej zapowietrzenie może wystąpić z innych powodów – np. wskutek błędnej kalibracji po wymianie płynu, nieprawidłowego napełnienia układu lub braku aktywacji procedury odpowietrzania przez komputer. Układ w takich autach jest często znacznie bardziej skomplikowany niż w starszych modelach, co sprawia, że każda niewielka anomalia w przepływie płynu może skutkować pojawieniem się powietrza w miejscach newralgicznych, jak nagrzewnica czy kanały głowicy.
Zapowietrzenie może też pojawić się wskutek mikrowycieków – jeśli podczas stania w korku ciśnienie w układzie wzrośnie i przez nieszczelność zostanie wypchnięta pewna ilość płynu, to po jego ostygnięciu do układu może zostać zassane powietrze. W ten sposób w korku uruchamiany zostaje efekt domina – wysokie temperatury prowadzą do parowania lub wypchnięcia płynu, a jego brak skutkuje zapowietrzeniem. Proces ten często powtarza się cyklicznie i może trwać tygodniami, zanim zostanie zdiagnozowany.
Ostatecznie, jazda w korku nie jest bezpośrednią przyczyną zapowietrzenia, ale znacząco zwiększa ryzyko jego ujawnienia i pogłębienia. W warunkach, gdzie układ chłodzenia działa na granicy swoich możliwości, każda drobna wada konstrukcyjna, serwisowa lub eksploatacyjna ma większe znaczenie niż podczas jazdy w trasie. Dlatego tak ważne jest, by po wymianie płynu chłodniczego zawsze dokładnie odpowietrzać układ zgodnie z procedurą producenta, kontrolować stan korka zbiornika wyrównawczego i nie ignorować objawów w postaci bulgotania czy falowania temperatury. W przeciwnym razie – nawet zwykły korek uliczny może okazać się początkiem kosztownej awarii.
