Katalizator to jeden z najważniejszych elementów układu wydechowego w nowoczesnych samochodach. Jego głównym zadaniem jest neutralizowanie szkodliwych substancji powstałych podczas spalania paliwa, takich jak tlenki azotu, tlenek węgla czy węglowodory. Jednak nawet tak zaawansowany technologicznie komponent może ulec poważnej awarii, jaką jest stopienie katalizatora. Czy to możliwe i jakie są tego przyczyny oraz objawy?
Jak zbudowany jest katalizator?
Wnętrze katalizatora składa się z ceramicznego lub metalowego rusztu o strukturze plastra miodu, pokrytego cienką warstwą metali szlachetnych (platyna, pallad, rod). To właśnie na tej powierzchni zachodzą reakcje chemiczne neutralizujące szkodliwe związki. Całość zamknięta jest w metalowej obudowie, która chroni katalizator przed uszkodzeniami mechanicznymi i wpływem czynników zewnętrznych.
Czy katalizator może się stopić?
Tak, katalizator może ulec stopieniu, choć nie jest to częsta awaria w prawidłowo eksploatowanych pojazdach. Stopienie katalizatora oznacza, że jego ceramiczna lub metalowa struktura uległa zniszczeniu pod wpływem bardzo wysokiej temperatury, przekraczającej zakres przewidziany przez producenta (zwykle powyżej 900–1000°C). W efekcie wnętrze katalizatora może się zdeformować, a nawet całkowicie zatkać, co prowadzi do poważnych problemów z pracą silnika.
Najczęstsze przyczyny stopienia katalizatora
1. Niesprawny układ zapłonowy
Uszkodzone świece zapłonowe, cewki lub przewody mogą powodować niecałkowite spalanie mieszanki paliwowo-powietrznej. Niespalone paliwo trafia wtedy do układu wydechowego, gdzie dopala się już w katalizatorze, powodując gwałtowny wzrost temperatury.
2. Awaria wtryskiwaczy
Zbyt duża ilość podawanego paliwa (jazda na zbyt bogatej mieszance) skutkuje tym, że niespalone paliwo dociera do katalizatora. Wysoka temperatura spalania w jego wnętrzu może prowadzić do stopienia struktury ceramicznej.
3. Problemy z sondą lambda
Uszkodzona sonda lambda może przekazywać błędne informacje do komputera sterującego, co skutkuje nieprawidłowym składem mieszanki paliwowo-powietrznej i zwiększonym ryzykiem przegrzania katalizatora.
4. Przedostawanie się oleju lub płynu chłodniczego do spalin
Wyciek oleju silnikowego lub płynu chłodniczego do komory spalania prowadzi do powstawania osadów, które mogą zatykać katalizator i powodować jego nadmierne nagrzewanie.
5. Długotrwała jazda w trybie awaryjnym
Jeśli silnik przez dłuższy czas pracuje w trybie awaryjnym, komputer może podawać zbyt dużo paliwa, co zwiększa ryzyko przegrzania katalizatora.
Objawy stopionego katalizatora
-
Wyraźny spadek mocy silnika i problem z przyspieszaniem
-
Nierówna praca silnika, szarpanie podczas jazdy
-
Zwiększone zużycie paliwa
-
Pojawienie się kontrolki „check engine”
-
Nietypowy, metaliczny dźwięk z układu wydechowego
-
Przegrzewanie się silnika
W skrajnych przypadkach stopiony katalizator może całkowicie zablokować przepływ spalin, co uniemożliwi dalszą jazdę.
Jak zapobiegać stopieniu katalizatora?
Podstawą jest regularna diagnostyka i serwisowanie układu zapłonowego, wtryskowego oraz kontrola szczelności silnika. Nie należy ignorować objawów takich jak nierówna praca silnika, spadek mocy czy świecąca kontrolka „check engine”. Wczesna reakcja pozwala uniknąć kosztownych napraw i poważnych uszkodzeń katalizatora.
