Luz na wale napędowym to z pozoru niewielka usterka, która jednak potrafi wygenerować bardzo wyraźne i niepokojące objawy podczas codziennej eksploatacji pojazdu. Jednym z pierwszych i najbardziej charakterystycznych objawów tego problemu jest hałas pojawiający się przy ruszaniu. Dźwięk ten może mieć postać stuknięcia, metalicznego puknięcia lub wręcz głuchego uderzenia, szczególnie w momencie, gdy kierowca dodaje gazu i napęd zaczyna przekazywać moment obrotowy z silnika na koła.
Mechanizm powstawania tego dźwięku jest stosunkowo prosty. Gdy wał napędowy posiada luz – niezależnie od tego, czy jest to luz na wielowypuście, luz w podporze, krzyżaku czy w przegubie – jego elementy nie są idealnie dopasowane i nie pracują w sposób ciągły. Zamiast płynnie przenosić napęd, najpierw następuje delikatne opóźnienie, w którym luz zostaje „zlikwidowany” przez ruch wału, a następnie energia zostaje gwałtownie przekazana dalej. Ten moment zderzenia elementów generuje dźwięk, który słyszalny jest właśnie jako stuk przy ruszaniu.
Najczęściej hałas pojawia się w pierwszym momencie po naciśnięciu pedału gazu – kiedy z postoju zaczyna obracać się wał. W zależności od stopnia zużycia i miejsca powstawania luzu, odgłos ten może być jednorazowy lub powtarzać się przy każdym ruszeniu, szczególnie gdy auto jest załadowane lub pokonuje wzniesienie. W niektórych przypadkach dźwięk ten może występować także przy zmianach biegów, szczególnie między pierwszym a drugim, oraz przy nagłym odpuszczeniu gazu, gdy napęd traci obciążenie i elementy wału zmieniają swoją pozycję względem siebie.
W autach z napędem na tył lub na cztery koła luz na wale objawia się również wyraźnym stukaniem podczas ruszania pod obciążeniem. Może on pochodzić z krzyżaków wału, jego połączenia z mostem napędowym lub z mechanizmu różnicowego. Nawet niewielki luz w tych miejscach powoduje, że obrót wału nie jest przekazywany natychmiast, co w praktyce odczuwane jest jako szarpnięcie połączone z hałasem. Z czasem luz ten się pogłębia, a hałas staje się coraz bardziej donośny.
W przypadku pojazdów z przednim napędem, luz może występować również na połączeniu półosi ze skrzynią biegów lub w przegubach wewnętrznych. Choć nie mamy w tych autach klasycznego wału napędowego, zasada działania jest podobna – nadmiar luzu w elemencie przenoszącym moment obrotowy powoduje stuki przy dynamicznej zmianie obciążenia.
Warto również pamiętać, że hałas to dopiero pierwszy objaw. Jeśli problem z luzem na wale zostanie zignorowany, może dojść do stopniowej degradacji całego układu napędowego. Drgania generowane przez niedokładną pracę wału obciążają podpory, przeguby, a nawet elementy zawieszenia i skrzyni biegów. W skrajnych przypadkach może dojść do pęknięcia wału, wyrwania mocowań lub uszkodzenia mechanizmu różnicowego.
Zdiagnozowanie luzu na wale wymaga przeglądu auta na podnośniku. Mechanik sprawdza wtedy luzy w przegubach, krzyżakach, wielowypustach oraz podpory. W wielu przypadkach usunięcie problemu nie wiąże się z dużymi kosztami – wystarczy wymiana jednej części, regeneracja lub dokręcenie elementów mocujących. Dlatego im szybciej zareagujemy na hałas przy ruszaniu, tym mniejsze ryzyko poważnych konsekwencji i niższe koszty naprawy.
