Pojawienie się samochodów elektrycznych na szeroką skalę zrewolucjonizowało podejście do projektowania układów napędowych. Wśród wielu pytań, jakie pojawiają się w związku z tą zmianą, jedno brzmi szczególnie ciekawie – czy w aucie elektrycznym ma sens zastosowanie manualnej skrzyni biegów? Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, ponieważ dotyka nie tylko aspektów technicznych, ale także filozofii jazdy, komfortu użytkowania i potrzeb konkretnego kierowcy. W praktyce jednak ręczna przekładnia w samochodzie elektrycznym jest bardzo rzadkim i raczej wyjątkowym rozwiązaniem.
Podstawowa różnica między napędem spalinowym a elektrycznym polega na charakterystyce pracy silnika. W przypadku silników spalinowych moment obrotowy jest dostępny w wąskim zakresie obrotów, dlatego konieczna jest skrzynia biegów, która pozwala dostosować siłę napędową do prędkości jazdy. Silnik elektryczny działa zupełnie inaczej – pełny moment obrotowy dostępny jest od samego startu, a sama jednostka może obracać się z bardzo dużą prędkością, bez ryzyka utraty mocy przy niskich lub wysokich obrotach. W praktyce oznacza to, że silnik elektryczny nie wymaga zmiany przełożeń w takim sensie, jak silnik spalinowy. Można więc powiedzieć, że automatyczna jednobiegowa przekładnia w autach elektrycznych to nie wynik uproszczenia konstrukcji, lecz racjonalny wybór.
Mimo to zdarzały się próby zastosowania manualnej skrzyni biegów w samochodach elektrycznych. Były to głównie eksperymentalne lub niszowe konstrukcje, stworzone z myślą o entuzjastach motoryzacji. Ich celem nie było zwiększenie sprawności napędu, lecz przywrócenie kierowcy mechanicznej więzi z pojazdem. Jednym z przykładów jest elektryczny model zbudowany przez jednego z niemieckich tunerów, który zastosował klasyczną ręczną skrzynię w aucie z konwersją elektryczną. W tym przypadku nie chodziło o konieczność zmiany biegów, lecz o frajdę z ich używania – możliwość wykonania redukcji, pracy ze sprzęgłem i uczucia, że to kierowca w pełni decyduje o zachowaniu auta.
Jednak tego typu rozwiązania nie mają praktycznego uzasadnienia dla przeciętnego użytkownika. Manualna skrzynia w aucie elektrycznym komplikuje konstrukcję, zwiększa masę, a jednocześnie nie przynosi realnych korzyści w codziennej jeździe. Większość producentów, w tym liderzy elektromobilności, rezygnuje całkowicie z tradycyjnej przekładni, oferując prostsze, lżejsze i bardziej wydajne układy jednobiegowe. Pozwalają one nie tylko zmniejszyć koszty produkcji i awaryjność, ale także poprawić komfort jazdy, eliminując potrzebę zmiany przełożeń i szarpnięć towarzyszących pracy sprzęgła.
Ciekawostką jest jednak to, że niektóre marki zaczynają symulować działanie skrzyni biegów w autach elektrycznych. Przykładem może być jeden z japońskich producentów, który w najnowszych modelach sportowych EV umożliwia kierowcy korzystanie z wirtualnej zmiany biegów, z użyciem łopatek przy kierownicy i odpowiednich efektów dźwiękowych. Jest to czysto emocjonalny zabieg, który ma na celu odtworzenie przyjemności z jazdy samochodem spalinowym – bez faktycznej potrzeby zmiany przełożeń.
Podsumowując – manualna skrzynia biegów w samochodzie elektrycznym nie jest potrzebna z technicznego punktu widzenia i bardzo rzadko spotykana w praktyce. Nie sprawdza się jako element użytkowy, ale może pełnić funkcję nostalgiczną, emocjonalną lub eksperymentalną w pojazdach tworzonych z myślą o entuzjastach. Dla większości kierowców elektryk z jednobiegową przekładnią to krok w stronę prostoty, ciszy i komfortu – a nie powrót do klasycznego, mechanicznego stylu prowadzenia znanego z aut spalinowych.
