Opóźnienie zapłonu w silniku spalinowym może mieć wiele przyczyn, zarówno mechanicznych, jak i elektronicznych. Wśród nich coraz częściej pojawia się temat rozciągniętego łańcucha rozrządu, który – choć nie jest bezpośrednio odpowiedzialny za moment wyładowania iskry w świecy – wpływa na całą synchronizację pracy silnika, w tym na precyzję działania czujników, sterownika i wszystkich faz pracy zaworów. Właśnie dlatego rozciągnięcie łańcucha może w określonych warunkach prowadzić do zaburzenia momentu zapłonu, który przez komputer pokładowy jest ustawiany błędnie lub korygowany w sposób nieoptymalny. Zjawisko to, choć pośrednie, ma wyraźny wpływ na osiągi jednostki napędowej i może być mylnie interpretowane jako problem wyłącznie z układem zapłonowym.
W nowoczesnych silnikach moment zapłonu wyznaczany jest na podstawie danych z wielu czujników. Kluczowe znaczenie mają informacje z czujnika położenia wału korbowego i czujnika wałka rozrządu. Na ich podstawie jednostka sterująca określa, w którym momencie tłok znajduje się w górnym martwym położeniu, a zawory są w fazie zamknięcia. Jeżeli łańcuch rozrządu jest rozciągnięty, oba wały zaczynają pracować względem siebie z niewielkim opóźnieniem lub wyprzedzeniem. Mimo że różnice mogą wynosić zaledwie kilka stopni obrotu, dla komputera oznacza to przesunięcie całej sekwencji zdarzeń – zarówno otwarcia zaworów, jak i momentu zapłonu. W praktyce silnik zaczyna działać z opóźnieniem zapłonu, ponieważ sterownik bazuje na przesuniętych danych.
Opóźnienie to objawia się najczęściej spadkiem mocy, nierówną pracą na biegu jałowym, zwiększonym zużyciem paliwa oraz mniej dynamiczną reakcją na gaz. W niektórych przypadkach pojawiają się błędy związane z synchronizacją wału i wałka, informujące o niestabilnej pracy faz rozrządu. W zależności od konstrukcji silnika i stopnia zużycia łańcucha, jednostka sterująca może próbować kompensować te rozbieżności poprzez korekty zapłonu i zmiany w pracy cewek, jednak ich skuteczność ma swoje ograniczenia. Z czasem układ nie jest już w stanie nadążać za mechanicznym przesunięciem, a problem staje się coraz bardziej odczuwalny dla kierowcy.
Warto dodać, że opóźnienie zapłonu wywołane przez rozciągnięcie łańcucha nie objawia się nagle, lecz postępuje stopniowo. Początkowo może być zupełnie niezauważalne, a komputer kompensuje odchylenia wewnętrznie. Dopiero po przekroczeniu pewnego progu tolerancji pojawiają się pierwsze objawy – najczęściej trudności z rozruchem, zwłaszcza na zimno, osłabienie silnika i niepokojące dźwięki z okolicy rozrządu. Niekiedy objawy te bywają błędnie interpretowane jako problem z układem zapłonowym, czujnikiem spalania stukowego lub wtryskiwaczami.
Diagnostyka tego typu problemu wymaga porównania sygnałów z czujnika położenia wału i wałka, a najlepiej także fizycznego sprawdzenia położenia znaków rozrządu. W silnikach wyposażonych w system zmiennych faz, dodatkowe komplikacje wprowadza koło fazowe, które samo może być źródłem przesunięcia, jednak jego działanie również zależy od poprawnej synchronizacji mechanicznej. Jeśli rozciągnięcie łańcucha jest zaawansowane, to nawet fazator nie jest w stanie ustawić wałka rozrządu we właściwej pozycji, przez co komputer podejmuje błędne decyzje dotyczące zapłonu.
Podsumowując, rozciągnięcie łańcucha rozrządu może być przyczyną opóźnionego zapłonu, ponieważ prowadzi do przesunięcia mechanicznej synchronizacji między wałem a wałkiem, co z kolei zakłóca dane wykorzystywane przez sterownik do określania optymalnego momentu zapłonu. Choć przyczyna ma charakter mechaniczny, objawy mogą przypominać problemy z elektroniką i wymagają dokładnej diagnostyki. Ignorowanie tego zjawiska nie tylko obniża osiągi, ale z czasem może doprowadzić do poważnej awarii układu rozrządu i uszkodzeń jednostki napędowej.
