W codziennej eksploatacji samochodu kierowcy często zwracają uwagę na nietypowe dźwięki, które pojawiają się w różnych warunkach jazdy. Jednym z bardziej niepokojących objawów może być hałas dobiegający spod maski podczas przyspieszania, jazdy pod górę lub w trakcie zwiększonego obciążenia silnika. Choć w takich sytuacjach wielu użytkowników skupia się na układzie wydechowym, łożyskach alternatora czy napinaczu paska osprzętu, to warto wiedzieć, że również pasek rozrządu może w specyficznych warunkach generować dźwięki słyszalne wyłącznie przy obciążeniu.
Pasek rozrządu, w przeciwieństwie do paska wieloklinowego, pracuje wewnątrz silnika, najczęściej osłonięty specjalną pokrywą, która tłumi jego odgłosy. Jego zadaniem jest synchronizacja pracy wału korbowego z wałkiem rozrządu, a często także z pompą wody, wałkiem balansującym lub pompą wysokiego ciśnienia. W idealnych warunkach pracuje niemal bezgłośnie, ale z biegiem czasu zużywa się, podobnie jak napinacz i rolki prowadzące. W momencie, gdy elementy te zaczynają tracić swoje właściwości, mogą pojawić się subtelne dźwięki, które nie występują podczas pracy silnika na biegu jałowym czy przy niskim obciążeniu, ale ujawniają się dopiero wtedy, gdy jednostka napędowa pracuje pod większym wysiłkiem.
Hałas paska rozrządu pod obciążeniem może mieć różne przyczyny. Jedną z nich jest luźny pasek, który w czasie dynamicznej pracy silnika wpada w drgania lub ociera się o elementy sąsiadujące. Napinacz, który stracił siłę sprężyny lub mechanicznego docisku, nie jest w stanie utrzymać odpowiedniego napięcia, co powoduje, że przy zwiększonym momencie obrotowym pasek lekko faluje lub wpada w rezonans. W takich momentach może dojść do uderzania paska o osłonę, przeskakiwania po rolkach, a nawet do chwilowego kontaktu z krawędzią zębów kół zębatych w sposób nienaturalny. To wszystko skutkuje hałasem, który przypomina szuranie, świszczenie lub metaliczny brzęk, pojawiający się tylko wtedy, gdy silnik pracuje pod obciążeniem.
Innym scenariuszem jest nierównomierne zużycie paska lub rolek, które zaczyna być odczuwalne właśnie w warunkach większego napięcia mechanicznego. Podczas przyspieszania siły działające na układ rozrządu są znacznie większe niż w spoczynku. Jeśli pasek jest wypracowany lub ząbki na jego powierzchni mają ślady zużycia, może dojść do chwilowego niedopasowania do kół zębatych, a to powoduje charakterystyczne chrobotanie. Takie objawy są szczególnie niebezpieczne, ponieważ niekoniecznie będą występowały w warunkach warsztatowych przy sprawdzaniu auta na postoju, co może utrudniać trafną diagnozę.
Do rzadziej występujących, ale możliwych przyczyn hałasu paska rozrządu należą także uszkodzenia samej pokrywy lub poluzowanie jej elementów mocujących. Wówczas pasek, poruszający się z dużą prędkością, może w trakcie dynamicznej pracy stykać się z plastikiem lub metalem, co wywołuje dźwięk przypominający ocieranie. Ponadto, przy znacznym zużyciu silnika, jeśli pojawi się niewielkie przeskoczenie paska, synchronizacja pracy zaworów i tłoków ulega zakłóceniu, co może wpłynąć na nieregularną pracę całego układu rozrządu i generować hałas w sposób zależny od obciążenia.
Warto również wspomnieć o przypadkach, w których sam pasek rozrządu może być wykonany z materiału podatnego na rezonans dźwiękowy w określonych warunkach obciążenia. Choć są to sytuacje rzadkie, niektóre wersje pasków mogą, w połączeniu ze zużytymi rolkami, wpadać w nieprzyjemny świst, który jest słyszalny wyłącznie przy dużym obciążeniu, na przykład w trakcie jazdy pod górę lub przy przyspieszaniu na wysokich obrotach.
Diagnozowanie tego typu dźwięków wymaga dużego doświadczenia i wyczulenia na detale. Często konieczne jest przeprowadzenie jazdy próbnej z mechanikiem obecnym w kabinie, który może ocenić, w jakich warunkach dokładnie występuje hałas i jak się on zmienia w zależności od stylu jazdy. W niektórych przypadkach pomocna okazuje się kamera endoskopowa, która pozwala zajrzeć pod pokrywę rozrządu bez konieczności jej demontażu, choć dostęp do wnętrza bywa bardzo ograniczony.
Podsumowując, hałas generowany przez pasek rozrządu, który pojawia się wyłącznie pod obciążeniem, jest możliwy i nie powinien być lekceważony. Może on świadczyć o zużyciu lub rozregulowaniu elementów układu napędu rozrządu, a zignorowanie takich objawów może w skrajnym przypadku doprowadzić do poważnych uszkodzeń silnika. Każdy nietypowy dźwięk powinien być dokładnie zbadany, nawet jeśli nie pojawia się w trybie jałowym, ponieważ często to właśnie podczas dynamicznej pracy silnika dochodzi do ujawnienia pierwszych sygnałów nadchodzącej awarii.
