Rozciągnięcie łańcucha rozrządu to zjawisko, które początkowo może wydawać się jedynie efektem naturalnego zużycia eksploatacyjnego. W rzeczywistości jednak ten pozornie niewielki problem potrafi skutecznie zakłócić pracę silnika i doprowadzić do szeregu objawów, które dla przeciętnego kierowcy są trudne do jednoznacznego zidentyfikowania. Jednym z najbardziej charakterystycznych sygnałów świadczących o problemach z łańcuchem rozrządu jest nierówna praca silnika, zwłaszcza na biegu jałowym lub podczas przyspieszania. Przyczyna leży głębiej, niż można by przypuszczać, a jej zrozumienie wymaga spojrzenia na zależności pomiędzy synchronizacją wału korbowego, wałka rozrządu i układu wtryskowego.
Łańcuch rozrządu odpowiada za precyzyjne przeniesienie ruchu z wału korbowego na wałek rozrządu, a często także na dodatkowe elementy takie jak pompa oleju, pompa wysokiego ciśnienia czy balansujące wałki przeciwwagi. Wszystkie te komponenty muszą pracować w idealnej synchronizacji, aby proces zasysania mieszanki, sprężania, spalania i wydechu odbywał się zgodnie z zaprogramowanym rytmem. W momencie, gdy łańcuch zaczyna się rozciągać, dochodzi do niewielkich, lecz istotnych przesunięć czasowych w otwieraniu i zamykaniu zaworów. Komputer sterujący silnikiem próbuje kompensować te odchylenia, ale jego możliwości są ograniczone, zwłaszcza w starszych jednostkach napędowych.
Pierwszym objawem rozciągnięcia łańcucha może być właśnie nierówna praca silnika po rozruchu. Silnik może przez kilka sekund pracować chropowato, wibrować lub mieć tendencję do falowania obrotów. W bardziej zaawansowanym stadium objawy te występują już nie tylko po uruchomieniu, ale również w czasie jazdy. Silnik może szarpać przy przyspieszaniu, tracić moc lub reagować z opóźnieniem na dodanie gazu. W niektórych przypadkach odczuwalne są także wibracje w kabinie, które wcześniej nie miały miejsca. Jest to efekt nieprawidłowego spalania mieszanki paliwowo-powietrznej, które wynika właśnie z przesuniętych faz rozrządu.
Rozciągnięty łańcuch wpływa także na pracę czujników położenia wału korbowego i wałka rozrządu. W momencie, gdy dochodzi do rozbieżności między ich sygnałami, jednostka sterująca może wprowadzić silnik w tryb awaryjny, ograniczając jego osiągi i powodując nierówną pracę. Jeśli różnice są jeszcze zbyt małe, by aktywować kontrolkę awarii, silnik może nadal działać, ale z wyraźnie zaburzoną dynamiką i zwiększonym zużyciem paliwa. Co ciekawe, w niektórych konstrukcjach silników problem ten bywa trudny do wychwycenia przez diagnostykę komputerową, ponieważ czujniki nadal pracują w zakresie tolerancji, mimo że rzeczywista synchronizacja została naruszona.
Innym objawem, który często towarzyszy nierównej pracy silnika, jest charakterystyczne grzechotanie lub metaliczny dźwięk dochodzący z okolic pokrywy rozrządu, zwłaszcza po uruchomieniu silnika na zimno. Dźwięk ten znika po kilku sekundach, gdy ciśnienie oleju dociera do napinacza, jednak jest wyraźnym sygnałem, że łańcuch przestał pracować w optymalnych warunkach. W zaawansowanych przypadkach dźwięk ten może być słyszalny również w czasie jazdy, a nawet przy wysokich obrotach, co świadczy o tym, że napinacz przestał skutecznie kompensować luz powstały w wyniku rozciągnięcia.
Warto podkreślić, że ignorowanie nierównej pracy silnika spowodowanej zużyciem łańcucha rozrządu może prowadzić do bardzo poważnych konsekwencji. W skrajnych sytuacjach łańcuch może przeskoczyć o jeden lub kilka zębów, co powoduje całkowite rozregulowanie układu rozrządu. W efekcie zawory mogą zacząć kolidować z tłokami, co prowadzi do zniszczenia jednostki napędowej. Dlatego tak ważne jest, aby wszelkie objawy związane z nierówną pracą silnika diagnozować w możliwie wczesnym etapie.
Podsumowując, rozciągnięcie łańcucha rozrządu jest jedną z typowych przyczyn nierównej pracy silnika. Nawet niewielkie przesunięcia w fazach otwierania zaworów wpływają na dynamikę spalania i stabilność obrotów. Objawy te pojawiają się stopniowo, często najpierw po rozruchu, a następnie w warunkach obciążenia. Ich zignorowanie może prowadzić do poważnych i kosztownych uszkodzeń. Dlatego wszelkie niepokojące dźwięki, wahania obrotów i brak płynności pracy powinny być traktowane jako powód do pilnej diagnostyki, szczególnie jeśli silnik korzysta z łańcucha zamiast paska.
