Szarpanie przy ruszaniu to objaw, który wielu kierowcom automatycznie kojarzy się z problemem ze sprzęgłem lub kołem dwumasowym. To słuszne skojarzenie, ponieważ to właśnie te elementy odpowiadają za płynne przenoszenie momentu obrotowego w początkowej fazie jazdy. Jednak w niektórych przypadkach, mimo sprawnego sprzęgła i nowego zestawu napędowego, auto nadal zachowuje się nerwowo przy ruszaniu. Wtedy podejrzenie może paść na skrzynię biegów – i jak się okazuje, całkiem słusznie.
Skrzynia biegów, szczególnie w wersji manualnej, pełni rolę nie tylko przekładni zmieniającej stosunek przełożeń, ale też elementu, który musi zareagować precyzyjnie na każdy ruch kierowcy. Jeżeli wewnętrzne mechanizmy są zużyte, synchronizatory działają z opóźnieniem, a wybierak nie pracuje płynnie, może dojść do sytuacji, w której po włączeniu pierwszego biegu przekładnia nie przenosi napędu w sposób ciągły. Zamiast tego powstają krótkie przerwy, mikroślizgi lub szarpnięcia, które są odczuwalne właśnie w momencie ruszania.
Częstą przyczyną szarpnięć są także luzy w mechanizmie wybieraka. Jeżeli dźwignia zmiany biegów nie ustawia się dokładnie w przewidzianej pozycji, skrzynia może mieć trudność z właściwym zazębieniem przekładni. Taka sytuacja może prowadzić do chwilowego rozłączania biegu podczas ruszania lub do jego niedokładnego zapięcia, co skutkuje drganiami i szarpaniem w czasie przyspieszania. W wielu przypadkach wystarczy regulacja linki zmiany biegów lub wymiana zużytych tulei, aby problem ustąpił.
W skrzyniach o dłuższym przebiegu może również dojść do zużycia łożysk wewnętrznych. Kiedy luz poprzeczny na wałkach przekroczy dopuszczalną normę, zębatki zaczynają pracować pod zmiennym obciążeniem. Powstają wówczas mikrodrgania, które są wzmacniane przez moment obrotowy generowany w trakcie ruszania. Efekt może przypominać szarpanie typowe dla zużytej dwumasy, jednak jego źródło znajduje się głębiej – wewnątrz przekładni. Często towarzyszą temu inne objawy, jak szum podczas jazdy na określonym biegu czy opór przy przełączaniu.
W przypadku skrzyń zintegrowanych z napędem na cztery koła lub w autach z zaawansowanymi mechanizmami różnicowymi, szarpnięcia mogą być efektem niewłaściwej pracy układu rozdzielającego moment. Gdy mechanizm różnicowy centralny lub sprzęgło napędzające drugą oś działa nieprawidłowo, napięcia powstające między osiami mogą być odczuwalne już przy niskich prędkościach. Taki efekt daje wrażenie szarpnięcia w chwili ruszania, nawet jeśli wszystkie elementy napędu głównego są sprawne.
Należy również zwrócić uwagę na poziom oleju w skrzyni biegów. Zbyt niski poziom lub jego niewłaściwa lepkość może prowadzić do opóźnień w pracy synchronizatorów i nierównomiernego zazębiania zębatek. Zdarza się, że po wymianie oleju na nieodpowiedni – zbyt rzadki lub nieprzystosowany do danego modelu skrzyni – pojawiają się objawy, które wcześniej nie występowały. Dlatego warto zawsze stosować olej zgodny ze specyfikacją producenta i regularnie kontrolować jego stan.
Podsumowując, skrzynia biegów może być winna szarpania przy ruszaniu, zwłaszcza jeśli inne elementy układu napędowego są w dobrym stanie. Źródłem problemu mogą być luzy w wybieraku, zużyte łożyska, problemy z zazębieniem przekładni, niski poziom oleju, a także usterki w mechanizmach różnicowych. Ignorowanie takich objawów może prowadzić do dalszego pogorszenia stanu technicznego skrzyni i kosztownych napraw. Dlatego jeżeli szarpanie nie ustępuje mimo wymiany sprzęgła, warto rozszerzyć diagnostykę na całą przekładnię.
