Soczewki projektorowe, stosowane powszechnie w nowoczesnych reflektorach samochodowych, są zaprojektowane tak, aby zapewniały precyzyjny i skupiony strumień światła. Dzięki ich konstrukcji możliwe jest skuteczne oświetlanie drogi bez oślepiania kierowców nadjeżdżających z naprzeciwka. Choć materiały wykorzystywane do produkcji tych soczewek są odporne na działanie wysokiej temperatury, to w praktyce, pod wpływem czasu, intensywnej eksploatacji i błędów konstrukcyjnych, mogą ulec degradacji, prowadzącej między innymi do zmatowienia powierzchni. Zmatowienie soczewki pogarsza jakość światła, skraca jego zasięg i rozmywa granicę między obszarem oświetlonym a ciemnym, co ma istotny wpływ na bezpieczeństwo jazdy nocą.
Najczęściej spotykane soczewki w reflektorach projektorowych są wykonane ze szkła borokrzemowego lub z wysokiej jakości tworzyw sztucznych odpornych na promieniowanie UV i działanie temperatury. Teoretycznie są one w stanie pracować przez wiele tysięcy godzin w trudnych warunkach. Jednak przy ciągłym wystawieniu na ciepło generowane przez tradycyjne żarówki halogenowe, a zwłaszcza przez intensywnie grzejące palniki ksenonowe, może dochodzić do miejscowego przegrzewania. Jeśli reflektor nie ma odpowiedniego systemu odprowadzania ciepła, a dodatkowo dojdzie do zabrudzenia wewnętrznej powierzchni lub niewłaściwego montażu źródła światła, gorące punkty mogą uszkodzić powłokę soczewki. Z biegiem czasu może to prowadzić do zmiany struktury materiału i jego matowienia.
Najbardziej narażone na zmatowienie są soczewki z tworzyw sztucznych, stosowane szczególnie w tańszych modelach reflektorów LED lub retrofitach. Tworzywo to, mimo że deklarowane jako odporne na wysokie temperatury, w praktyce potrafi ulec degradacji już po kilku sezonach intensywnej eksploatacji. Pod wpływem cykli grzania i chłodzenia struktura plastiku może się zmieniać, a powierzchnia zaczyna rozpraszać światło w sposób niekontrolowany. Efektem jest znaczne pogorszenie widoczności i wyraźnie mniejszy zasięg świateł. Proces ten jest stopniowy i często niezauważalny do momentu, gdy porównamy oświetlenie z innym pojazdem lub zamontujemy nowe lampy.
Kolejnym czynnikiem wpływającym na kondycję soczewek jest obecność wilgoci wewnątrz reflektora. W połączeniu z wysoką temperaturą, para wodna może osadzać się na soczewce i z czasem prowadzić do powstawania mikropęknięć, osadów lub zmatowień trudnych do usunięcia. Szczególnie niebezpieczne są przypadki, w których do wnętrza lampy dostaje się kurz lub drobiny materiałów organicznych, które pod wpływem temperatury przypalają się do powierzchni soczewki, tworząc trudne do usunięcia plamy lub miejscowe przebarwienia.
W diagnostyce tego problemu kluczowe jest dokładne obejrzenie soczewki od strony wnętrza reflektora. Jeśli powierzchnia ma mleczne zabarwienie, nierównomierne odblaski lub wyraźne przebarwienia, można podejrzewać termiczne zmatowienie. Niestety, czyszczenie takich soczewek od wewnątrz często jest nieskuteczne, ponieważ uszkodzenia znajdują się w strukturze materiału, a nie na jego powierzchni. W przypadku reflektorów ksenonowych lub LED-owych jedynym rozwiązaniem bywa demontaż lampy i wymiana całego modułu projektora.
Aby zapobiegać zmatowieniu soczewek, należy unikać stosowania żarówek o wyższej mocy niż przewidziana przez producenta, a także dbać o czystość wnętrza reflektora i drożność jego układu wentylacyjnego. W przypadku lamp pochodzących z rynku wtórnego, warto sprawdzić jakość użytych materiałów – nieoryginalne soczewki często wykonane są z gorszego tworzywa, które szybko traci swoje właściwości optyczne. Regularna kontrola jakości światła i porównanie z normami widoczności pozwala na wczesne wykrycie problemów, zanim dojdzie do całkowitej utraty funkcjonalności reflektora.
