Automatyczna skrzynia biegów to układ, który z założenia działa samodzielnie, bez potrzeby ingerencji kierowcy w wybór przełożenia. W praktyce jednak dźwignia zmiany trybu jazdy pozostaje do dyspozycji kierującego i umożliwia przełączanie pomiędzy różnymi trybami pracy skrzyni – od parkowania, przez bieg jałowy, jazdę do przodu i cofanie, aż po biegi manualne w niektórych konstrukcjach. Wśród kierowców pojawia się więc pytanie, czy w trakcie jazdy można bezpiecznie zmieniać położenie dźwigni i wrzucać inny bieg, zwłaszcza jeśli sytuacja drogowa tego wymaga. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna i zależy w dużej mierze od rodzaju zastosowanej przekładni, konstrukcji pojazdu oraz konkretnej sytuacji.
W typowej automatycznej skrzyni biegów, która opiera się na klasycznej przekładni z konwerterem momentu obrotowego, przewidziano możliwość zmiany trybu z pozycji jazdy do przodu na pozycję neutralną podczas jazdy, choć nie zaleca się tego bez istotnej potrzeby. Zmiana ta nie powinna spowodować uszkodzenia skrzyni, ponieważ jej konstrukcja uwzględnia takie scenariusze. Jednakże wrzucenie biegu wstecznego lub przełączenie na tryb parkowania w trakcie ruchu może doprowadzić do poważnych uszkodzeń. Nowoczesne skrzynie posiadają zabezpieczenia elektroniczne, które uniemożliwiają wykonanie takiej operacji przy prędkości innej niż zerowa. Mimo to zdarzają się przypadki, w których kierowca, świadomie lub przypadkowo, przestawia dźwignię w niedozwolone pozycje, nie wiedząc, jakie mogą być konsekwencje.
Jednym z najczęściej spotykanych błędów jest zmiana z trybu neutralnego na tryb jazdy przy wciśniętym pedale gazu. Taka operacja prowadzi do nagłego uderzenia napędu i może spowodować uszkodzenie konwertera, półosi, a nawet mocowania silnika. W skrajnych przypadkach dochodzi do wewnętrznych uszkodzeń skrzyni, wynikających z nagłego wzrostu ciśnienia w układzie hydraulicznym. Z tego względu zawsze należy wykonywać zmianę trybu przy wciśniętym pedale hamulca i z zachowaniem pełnego spokoju. Producenci samochodów jednoznacznie ostrzegają przed używaniem dźwigni zmiany trybu jazdy jako elementu do wyhamowania samochodu lub szybkiego manewrowania pomiędzy trybami. Choć nowoczesne skrzynie są wyposażone w zabezpieczenia, nie są one nieomylne, a każde ich obejście niesie ryzyko kosztownej awarii.
W niektórych modelach samochodów występują tak zwane skrzynie sekwencyjne lub automatyczne z możliwością ręcznej zmiany biegów, które pozwalają na przełączanie przełożeń podczas jazdy. Tego typu przekładnie mają tryb manualny lub sportowy, który umożliwia kierowcy wybór odpowiedniego biegu w danym momencie. W takim przypadku zmiana przełożeń odbywa się poprzez przesunięcie dźwigni lub użycie manetek przy kierownicy. System ten działa jednak w ramach przewidzianych granic – komputer nie pozwoli na wrzucenie zbyt niskiego biegu przy wysokiej prędkości ani zbyt wysokiego przy zbyt niskich obrotach. Dzięki temu skrzynia pozostaje chroniona przed nadmiernym zużyciem i uszkodzeniem.
Istnieją również sytuacje, w których zmiana trybu podczas jazdy jest konieczna lub uzasadniona. Przykładem może być zatrzymanie na światłach, podczas którego niektórzy kierowcy przełączają skrzynię na tryb neutralny w celu zmniejszenia zużycia paliwa i ograniczenia obciążenia układu napędowego. W nowoczesnych konstrukcjach nie ma takiej potrzeby, ponieważ skrzynia automatycznie zarządza momentem przenoszenia napędu i optymalizuje obciążenie. Jednak w starszych modelach niektórzy użytkownicy decydują się na taki manewr, uznając go za formę ochrony mechaniki. Należy jednak pamiętać, że częste zmiany trybu jazdy podczas postoju mogą prowadzić do nadmiernego zużycia dźwigni zmiany biegów oraz niepotrzebnego obciążania układu hydraulicznego.
W podsumowaniu należy podkreślić, że choć konstrukcja automatycznej skrzyni biegów przewiduje pewne możliwości zmiany trybu jazdy podczas ruchu, należy je stosować wyłącznie w sytuacjach uzasadnionych i zgodnie z instrukcją obsługi danego pojazdu. Wrzucanie biegu bez znajomości zasad działania przekładni, szczególnie przy dużych prędkościach lub w trakcie dynamicznej jazdy, może prowadzić do uszkodzeń trudnych do naprawienia. Współczesne skrzynie są skomplikowanymi układami, które wymagają precyzji, delikatności i świadomego użytkowania. Każda nieprzemyślana ingerencja może skończyć się wizytą w warsztacie i poważnym uszczupleniem portfela.
