Zawór upustowy (wastegate) to kluczowy element układu doładowania, odpowiedzialny za kontrolowanie ilości spalin trafiających na wirnik turbosprężarki i tym samym regulowanie ciśnienia doładowania. Jego prawidłowe działanie jest niezbędne dla bezpieczeństwa i sprawności silnika. Niestety, z biegiem czasu i w wyniku eksploatacji, zawór upustowy może ulec zablokowaniu, a jedną z najczęstszych przyczyn tego zjawiska są właśnie osady powstałe w układzie wydechowym.
Osady w zaworze upustowym powstają głównie z nagaru, sadzy, resztek niespalonego paliwa i oleju, które osadzają się na elementach mechanicznych pod wpływem wysokiej temperatury i ciśnienia spalin. W silnikach diesla, gdzie ilość sadzy jest znacznie większa niż w benzynowych, problem ten występuje szczególnie często. W jednostkach benzynowych do zablokowania wastegate może przyczynić się również stosowanie niskiej jakości paliwa, zbyt bogata mieszanka lub zużycie oleju silnikowego.
Zablokowanie zaworu upustowego przez osady objawia się najczęściej niestabilnym ciśnieniem doładowania, spadkiem mocy, ospałą reakcją na gaz, a nawet wejściem silnika w tryb awaryjny. Jeśli wastegate nie otwiera się w odpowiednim momencie, turbo generuje zbyt wysokie ciśnienie, co grozi przeładowaniem, spalaniem stukowym, przegrzewaniem tłoków i zaworów, a w skrajnych przypadkach – uszkodzeniem turbosprężarki lub silnika. Z kolei jeśli zawór zablokuje się w pozycji otwartej, turbo nie będzie w stanie zbudować odpowiedniego ciśnienia, a auto stanie się ospałe i mało dynamiczne.
Osady mogą powodować nie tylko całkowite zablokowanie zaworu, ale również jego przycinanie się, opóźnione otwieranie lub zamykanie, a także nieszczelność. W efekcie sterowanie ciśnieniem doładowania staje się nieprecyzyjne, a silnik pracuje niestabilnie, szarpie lub przerywa podczas przyspieszania.
Aby zapobiec zablokowaniu wastegate przez osady, warto regularnie serwisować układ doładowania, stosować wysokiej jakości paliwo i olej, unikać długotrwałej jazdy na krótkich dystansach oraz okresowo przeprowadzać dynamiczną jazdę, która pozwala „przepalić” nagromadzone osady. W przypadku podejrzenia zablokowania zaworu konieczna jest diagnostyka, a często także demontaż i dokładne czyszczenie lub wymiana uszkodzonych elementów.
Podsumowując, zawór upustowy może się zablokować przez osady powstałe z nagaru, sadzy i resztek oleju, co prowadzi do niestabilnej pracy turbo, spadku mocy, przeładowania lub niedoboru ciśnienia doładowania. Regularna konserwacja i dbałość o jakość paliwa oraz oleju to klucz do długowieczności i sprawności układu doładowania.
