Skrzynie bezstopniowe, znane również jako przekładnie o ciągłej zmianie przełożeń, to rozwiązanie konstrukcyjne, które znacznie różni się od klasycznych automatów czy skrzyń manualnych. Ich wyjątkowość polega na braku fizycznie wyczuwalnych biegów, co pozwala utrzymać jednostajne obroty silnika przy zmiennej prędkości jazdy. Dla wielu kierowców, szczególnie tych, którzy wcześniej jeździli pojazdami z konwencjonalnymi skrzyniami, jednym z bardziej zaskakujących aspektów pracy skrzyni bezstopniowej jest sposób działania podczas hamowania silnikiem. Choć ten efekt jest subtelniejszy niż w klasycznych przekładniach, to jednak również w CVT istnieje mechanizm pozwalający wykorzystać opór jednostki napędowej do zwolnienia pojazdu.
W klasycznych skrzyniach automatycznych lub ręcznych hamowanie silnikiem polega na tym, że przy zamknięciu przepustnicy, czyli po odjęciu gazu, samochód zwalnia z wykorzystaniem sprężania w cylindrach i oporu obracających się części silnika. W przypadku skrzyni bezstopniowej proces ten jest bardziej kontrolowany elektronicznie i opiera się na pracy zespołu pasów i stożków, które dynamicznie regulują przełożenie tak, by wytworzyć opór odpowiedni do warunków jazdy. Gdy kierowca odpuszcza pedał przyspieszenia, sterownik skrzyni analizuje prędkość, położenie pedału gazu oraz inne dane i zmienia pozycję przekładni w taki sposób, aby symulować efekt hamowania silnikiem.
W nowszych modelach samochodów wyposażonych w skrzynie bezstopniowe producenci wprowadzają specjalne algorytmy, które pozwalają zwiększyć intensywność hamowania silnikiem w wybranych sytuacjach. Przykładem mogą być zjazdy ze wzniesień, gdzie system automatycznie ustawia przełożenie w taki sposób, by utrzymać prędkość bez konieczności ciągłego wciskania pedału hamulca. W ten sposób poprawia się bezpieczeństwo jazdy i ogranicza zużycie układu hamulcowego. W praktyce kierowca czuje wtedy, że samochód nie przyspiesza gwałtownie mimo spadku terenu, a efekt jest zbliżony do klasycznego hamowania silnikiem.
Niektóre samochody z przekładnią bezstopniową oferują nawet możliwość ręcznego zwiększenia efektu hamowania silnikiem. Dzieje się tak dzięki trybowi manualnemu lub specjalnym programom jazdy, takim jak tryb sportowy czy tryb górski. W tych ustawieniach skrzynia CVT symuluje niższe przełożenia i pozwala uzyskać większy opór podczas zjazdów czy zwalniania na zakrętach. Kierowca może to wykorzystać, aby kontrolować prędkość pojazdu bez nadmiernego korzystania z hamulców, co jest szczególnie przydatne podczas dynamicznej jazdy lub na trasach o zmiennym profilu.
Ważnym aspektem, który odróżnia skrzynię bezstopniową od innych typów przekładni, jest płynność działania. Efekt hamowania silnikiem jest mniej gwałtowny, bardziej liniowy i przewidywalny. Dla kierowców przyzwyczajonych do szarpnięć towarzyszących redukcji biegów w klasycznych skrzyniach może to być początkowo zaskakujące, jednak po krótkim czasie okazuje się, że jazda z CVT jest bardziej komfortowa i przyjazna w codziennym użytkowaniu.
Oczywiście skuteczność hamowania silnikiem w skrzyni bezstopniowej zależy również od stanu technicznego przekładni, sprawności elektroniki i właściwego oprogramowania. Jeśli system nie działa prawidłowo, może dojść do sytuacji, w której auto nie wyhamowuje w oczekiwanym tempie, co może negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo. Dlatego tak ważne jest, aby regularnie serwisować układ napędowy, dbać o czystość oleju w skrzyni oraz aktualizować oprogramowanie sterujące w razie zaleceń producenta.
Hamowanie silnikiem w skrzyni CVT ma też znaczenie ekologiczne. W momencie, gdy kierowca odpuszcza gaz, w wielu nowoczesnych pojazdach silnik przechodzi w tryb ograniczonego zużycia paliwa lub czasowego wyłączenia wtrysku. Dzięki temu nie tylko zmniejsza się zużycie paliwa, ale także emisja spalin. W efekcie jazda z wykorzystaniem hamowania silnikiem staje się nie tylko praktyczna, ale także bardziej przyjazna dla środowiska.
Podsumowując, choć hamowanie silnikiem w skrzyni bezstopniowej różni się od tego znanego z przekładni manualnych czy klasycznych automatów, nadal pełni istotną funkcję w codziennej eksploatacji samochodu. Wspomaga kontrolę prędkości, odciąża hamulce, poprawia bezpieczeństwo jazdy i przyczynia się do oszczędności paliwa. Nowoczesne układy sterujące potrafią skutecznie dostosować sposób pracy skrzyni do warunków na drodze, a kierowca, który zrozumie zasady działania CVT, szybko doceni jej zalety również podczas zwalniania i zjazdów.
