Hamulec ręczny, nazywany też hamulcem postojowym, przez wiele dekad miał niemal identyczną konstrukcję – mechaniczna dźwignia umieszczona między przednimi fotelami, połączona z linkami, które napinały szczęki hamulca bębnowego lub zaciski przy tylnych kołach. Jednak wraz z postępem technologicznym oraz rosnącym poziomem komfortu i bezpieczeństwa, klasyczny hamulec ręczny ustępuje miejsca jego nowoczesnej wersji – elektrycznemu hamulcowi postojowemu. Choć jego zadanie pozostaje to samo, czyli unieruchomienie pojazdu po zatrzymaniu, sposób działania, budowa i możliwości są zupełnie inne.
Nowoczesny elektryczny hamulec postojowy, znany pod skrótem EPB od angielskiej nazwy „Electronic Parking Brake”, działa za pomocą przycisku, zazwyczaj umieszczonego w pobliżu dźwigni skrzyni biegów lub na konsoli centralnej. Po jego naciśnięciu do akcji wkracza sterownik elektroniczny, który wysyła sygnał do silniczków elektrycznych zamontowanych w zaciskach hamulcowych tylnych kół. Silniczki te obracają specjalne mechanizmy śrubowe, które dociskają tłoczki do tarcz – dokładnie tak, jak robiłby to kierowca poprzez linkę w klasycznym rozwiązaniu.
W wersji bardziej zaawansowanej – spotykanej w samochodach premium lub pojazdach z automatyczną skrzynią biegów – układ ten jest zintegrowany z dodatkowymi funkcjami. Może automatycznie włączać się po zatrzymaniu pojazdu i wyłączać podczas ruszania, bez udziału kierowcy. Taka automatyzacja nie tylko zwiększa komfort jazdy w korku, ale też zapobiega przypadkowemu pozostawieniu auta bez zaciągniętego hamulca. W wielu modelach EPB współpracuje również z systemem wspomagania ruszania pod górę – przytrzymując pojazd na wzniesieniu przez kilka sekund po puszczeniu pedału hamulca.
W przeciwieństwie do tradycyjnego hamulca mechanicznego, układ elektroniczny wymaga zasilania. Oznacza to, że przy braku prądu – na przykład w wyniku rozładowania akumulatora – system może nie działać. W takim przypadku przewidziana jest procedura awaryjnego odblokowania, która różni się w zależności od producenta i modelu pojazdu. Czasem można tego dokonać przy użyciu interfejsu diagnostycznego, innym razem wymaga to dostępu do specjalnego śrubowego mechanizmu w zacisku.
Warto również podkreślić, że mimo swojej nowoczesnej konstrukcji elektryczny hamulec postojowy nie zawsze wpływa na skrócenie drogi hamowania – nie jest to bowiem układ służący do zatrzymywania auta w ruchu. W sytuacjach awaryjnych, niektóre modele pozwalają na aktywację hamulca postojowego w czasie jazdy – wtedy sterownik uruchamia system tak, aby równomiernie i bezpiecznie wyhamować pojazd, najczęściej przy współpracy z układem ABS i ESP.
Jedną z najczęstszych wątpliwości kierowców, którzy po raz pierwszy mają do czynienia z EPB, jest trwałość takiego rozwiązania. W praktyce nowoczesne silniczki i mechanizmy śrubowe są zaprojektowane z dużym zapasem wytrzymałości, a ich awaryjność jest na niskim poziomie. Najczęstsze problemy wynikają z zanieczyszczenia zacisków lub zużycia szczotek w silniczkach. Niemniej jednak okresowa diagnostyka oraz regularna konserwacja układu hamulcowego – szczególnie tylnej osi – pozostaje niezbędna dla prawidłowego działania hamulca postojowego.
Podsumowując – hamulec ręczny w nowoczesnym aucie coraz częściej nie ma nic wspólnego z dźwignią i linkami. Jego działanie przejęła elektronika, która nie tylko zwiększyła komfort i funkcjonalność, ale także wprowadziła nowe standardy bezpieczeństwa. Kluczowe jest jednak zrozumienie zasad jego pracy, właściwa eksploatacja i świadomość procedur awaryjnych, które mogą okazać się niezbędne w wyjątkowych sytuacjach.
