Współczesne samochody coraz częściej wyposażone są w różne tryby jazdy, które mają za zadanie dostosować zachowanie pojazdu do oczekiwań kierowcy oraz aktualnych warunków na drodze. Jednym z najczęściej spotykanych rozwiązań jest tryb ekonomiczny, znany także jako program jazdy ekonomicznej. Jego zadaniem jest ograniczenie zużycia paliwa, a jednocześnie zapewnienie płynnej i komfortowej jazdy. W przypadku pojazdów z automatyczną skrzynią biegów ten tryb wpływa bezpośrednio na sposób, w jaki przekładnia zmienia biegi, a także na zachowanie silnika oraz pedału przyspieszenia.
W momencie aktywowania trybu ekonomicznego system sterujący skrzynią biegów przechodzi w inny tryb pracy. Główna różnica polega na tym, że skrzynia zaczyna wcześniej zmieniać biegi na wyższe, utrzymując silnik na niższych obrotach. Dzięki temu zmniejsza się zużycie paliwa, ponieważ silnik pracuje w zakresie, w którym osiąga najwyższą efektywność. W trybie ekonomicznym zmiany biegów odbywają się w bardziej łagodny sposób, co dodatkowo wpływa na komfort jazdy, zwłaszcza w warunkach miejskich i przy umiarkowanym tempie poruszania się.
Reakcja na wciśnięcie pedału gazu również ulega zmianie. W trybie ekonomicznym pedał staje się mniej czuły, co oznacza, że auto reaguje wolniej na polecenia kierowcy. Taka charakterystyka zachęca do spokojniejszej jazdy, bez nagłych przyspieszeń, które zwykle generują większe zużycie paliwa. System „dusi” gwałtowne reakcje, a skrzynia unika redukcji biegu, o ile nie jest to absolutnie konieczne. Dla kierowcy może to oznaczać nieco ospałe zachowanie samochodu, ale w zamian otrzymuje on wyraźnie niższe spalanie, zwłaszcza podczas codziennej jazdy po mieście lub w trasie z jednostajną prędkością.
W niektórych pojazdach tryb ekonomiczny wpływa również na działanie klimatyzacji, ograniczając moc sprężarki lub wyłączając ją przy dużym obciążeniu silnika. Wszystko po to, by jeszcze bardziej ograniczyć zużycie paliwa. W bardziej zaawansowanych systemach pojawia się także możliwość odłączenia niektórych cylindrów w jednostce napędowej, co jest kolejnym krokiem w stronę maksymalnej oszczędności. Choć takie rozwiązania działają niezauważalnie dla większości kierowców, mają realny wpływ na zużycie paliwa i kulturę pracy całego układu napędowego.
W samochodach z napędem hybrydowym tryb ekonomiczny dodatkowo wspiera działanie jednostki elektrycznej. Priorytetem staje się poruszanie się na samym silniku elektrycznym tak długo, jak to możliwe, a automatyczna skrzynia biegów wybiera przełożenia w sposób, który minimalizuje załączanie jednostki spalinowej. Dzięki temu samochód częściej porusza się w ciszy i bez zużycia paliwa, szczególnie w warunkach miejskich. Kierowca może niekiedy odczuć pewne opóźnienia w reakcji na gaz, ale jest to element świadomego kompromisu pomiędzy osiągami a ekonomią jazdy.
Nie wszystkie auta mają tryb ekonomiczny wyraźnie oznaczony jako osobny przycisk czy ustawienie. W niektórych modelach charakterystyka pracy skrzyni biegów dostosowuje się automatycznie na podstawie stylu jazdy kierowcy. Jeśli system rozpozna, że użytkownik prowadzi spokojnie, często jedzie jednostajnie i nie wykorzystuje pełnej mocy silnika, skrzynia sama zacznie zmieniać biegi wcześniej i unikać redukcji. Takie adaptacyjne rozwiązania pozwalają uzyskać efekt podobny do trybu ekonomicznego, bez konieczności ręcznej aktywacji.
Podsumowując, program jazdy ekonomicznej w automatycznej skrzyni biegów to narzędzie, które pozwala znacząco ograniczyć zużycie paliwa poprzez zmianę strategii działania przekładni oraz innych układów pojazdu. Mimo że ogranicza on dynamikę jazdy i czasami może wydawać się zbyt zachowawczy, jego zalety w codziennej eksploatacji są niepodważalne. Świadome korzystanie z trybu ekonomicznego pozwala nie tylko oszczędzić paliwo, ale również zmniejszyć zużycie elementów napędu i zwiększyć komfort podróżowania w spokojnym tempie.
