Rozrząd trójwałkowy to zaawansowana konstrukcja stosowana w niektórych nowoczesnych silnikach spalinowych, zwłaszcza w jednostkach o dużej mocy i wysokich wymaganiach dotyczących elastyczności oraz efektywności spalania. W przeciwieństwie do klasycznych układów z jednym lub dwoma wałkami rozrządu, rozrząd trójwałkowy wykorzystuje trzy wałki, które sterują pracą zaworów dolotowych i wydechowych w jeszcze bardziej precyzyjny sposób.
W typowym układzie trójwałkowym dwa wałki odpowiadają za sterowanie zaworami dolotowymi i wydechowymi, natomiast trzeci pełni funkcję pomocniczą – może sterować dodatkowymi zaworami, systemami zmiennych faz rozrządu lub być wykorzystywany do napędu innych elementów silnika. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe jest niezależne sterowanie każdym rzędem zaworów, co przekłada się na większą elastyczność, lepszą efektywność spalania oraz możliwość stosowania bardziej zaawansowanych systemów zmiennych faz.
Rozrząd trójwałkowy pozwala na optymalizację procesu napełniania cylindrów powietrzem oraz usuwania spalin. W praktyce oznacza to, że silnik może pracować w różnych trybach – od ekonomicznego spalania przy niskim obciążeniu po maksymalną moc przy wysokich obrotach. Trzeci wałek często współpracuje z systemem zmiennych faz rozrządu, co daje jeszcze większe możliwości regulacji pracy zaworów w czasie rzeczywistym.
Wadą rozrządu trójwałkowego jest większa złożoność konstrukcji, co przekłada się na wyższe koszty produkcji, serwisu i potencjalnych napraw. Wymaga on także precyzyjnego ustawienia i synchronizacji wszystkich wałków, a ewentualne błędy montażowe mogą prowadzić do poważnych awarii silnika.
Rozrząd trójwałkowy znajduje zastosowanie głównie w silnikach sportowych, wyczynowych oraz w jednostkach przeznaczonych do samochodów klasy premium, gdzie liczy się maksymalna wydajność i precyzja sterowania zaworami. W codziennej eksploatacji jego zalety docenią kierowcy oczekujący wysokiej kultury pracy, elastyczności i osiągów.
Podsumowując, rozrząd trójwałkowy to zaawansowany system pozwalający na jeszcze lepszą kontrolę nad procesem spalania i pracą zaworów. Choć jest bardziej skomplikowany i kosztowny w serwisie, oferuje wyższą elastyczność, moc i efektywność pracy silnika niż tradycyjne układy rozrządu.
