System samopoziomowania reflektorów to rozwiązanie, które z pozoru wydaje się mało zauważalne w codziennej jeździe, ale odgrywa ogromną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa na drodze. Chodzi bowiem o to, aby światła mijania zawsze świeciły pod odpowiednim kątem względem nawierzchni, niezależnie od obciążenia pojazdu, stanu zawieszenia czy dynamiki jazdy. Nawet nieznaczne przechylenie przodu auta w górę może sprawić, że strumień światła zacznie oślepiać innych kierowców, co w nocy stanowi poważne zagrożenie. System samopoziomowania działa w tle, bez ingerencji kierowcy, i na bieżąco dostosowuje ustawienie reflektorów do warunków.
W praktyce istnieją dwa główne typy tego rozwiązania. Wersja prostsza, znana jako system pasywny, reaguje na statyczne zmiany obciążenia auta. Działa ona najczęściej za pomocą czujników umieszczonych przy zawieszeniu przedniej i tylnej osi. Kiedy tył pojazdu zostaje dociążony – na przykład przez pasażerów lub bagaż – tylna część nadwozia się obniża, a przód unosi, przez co reflektory świecą wyżej niż powinny. Czujnik wykrywa tę zmianę i za pośrednictwem siłowników ustawia reflektory tak, aby ich linia świecenia wróciła do prawidłowej pozycji. Całość dzieje się automatycznie w ciągu kilku sekund od zaistnienia zmiany, bez udziału kierowcy.
Bardziej zaawansowany system to tak zwane aktywne samopoziomowanie, które reaguje również na dynamiczne zmiany położenia pojazdu, na przykład podczas przyspieszania, hamowania lub pokonywania wzniesień. Tutaj czujniki nie tylko mierzą położenie zawieszenia, ale także analizują dane z komputera pokładowego, takie jak prędkość, obroty silnika, kąt skrętu czy siła hamowania. Dzięki temu system jest w stanie przewidywać, jak zmieni się położenie auta i wcześniej dostosować pozycję świateł. To rozwiązanie stosowane jest głównie w pojazdach klasy wyższej, wyposażonych w reflektory ksenonowe lub LED-owe o dużej mocy i precyzyjnym rozsyłaniu światła.
Cały układ samopoziomowania działa w oparciu o siłowniki elektryczne lub silniczki krokowe zintegrowane z mechanizmem regulacji wysokości w samych reflektorach. Czujniki, najczęściej umieszczone przy wahaczach lub amortyzatorach, wysyłają sygnał o zmianie kąta nachylenia pojazdu, a sterownik analizuje dane i przekazuje polecenie do odpowiedniego aktuatora, który podnosi lub opuszcza światło. Ruch ten jest bardzo precyzyjny, odbywa się w bardzo małych zakresach, ale ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa. Reflektory muszą bowiem zawsze oświetlać drogę dokładnie przed pojazdem, a nie oślepiać jadących z naprzeciwka.
Ważne jest, że system samopoziomowania działa wyłącznie dla świateł mijania, ponieważ to one są skierowane bezpośrednio na drogę i mogą oślepiać innych kierowców. Światła drogowe, czyli długie, nie podlegają samoczynnej regulacji, gdyż są używane wyłącznie w sytuacjach, gdy droga przed pojazdem jest pusta. Niektóre auta wyposażone są dodatkowo w układ, który sprawdza działanie samopoziomowania przy każdym uruchomieniu zapłonu – wówczas widać, jak reflektory wykonują krótki testowy ruch w górę i w dół.
Warto wspomnieć, że nieprawidłowe działanie systemu samopoziomowania może skutkować błędami w komputerze pokładowym, a nawet unieruchomieniem świateł mijania w autach z reflektorami adaptacyjnymi. Objawy awarii mogą obejmować miganie świateł, świecenie zbyt wysoko lub zbyt nisko, brak reakcji na zmiany obciążenia albo całkowite zawieszenie pozycji reflektorów. Czasami winny jest uszkodzony czujnik położenia zawieszenia, innym razem silniczek regulujący pozycję lampy albo sam sterownik układu.
System samopoziomowania to technologia, która stała się standardem w autach z mocnym oświetleniem. W niektórych krajach, w tym także w Polsce, montaż reflektorów ksenonowych lub mocnych LED-ów wymaga obecności takiego systemu, co jest regulowane przepisami homologacyjnymi. Bez tego kierowca może nie tylko narażać innych na niebezpieczeństwo, ale również nie przejść przeglądu technicznego.
