Układ wspomagania kierownicy to jedno z tych rozwiązań, które znacząco zwiększyło komfort i bezpieczeństwo jazdy. Dzięki niemu kierowca nie musi używać dużej siły, by skręcić koła – nawet w przypadku ciężkich samochodów lub manewrów na postoju. System ten działa na zasadzie wspomagania siły, jaką kierowca przykłada do kierownicy, za pomocą dodatkowego mechanizmu – hydraulicznego, elektrycznego lub elektrohydraulicznego – który odciąża użytkownika i sprawia, że kierowanie staje się płynne i lekkie. Jednak jak każdy układ mechaniczny, również wspomaganie kierownicy może się z czasem zużywać lub ulec awarii.
Najstarsze i do dziś powszechnie stosowane rozwiązanie to wspomaganie hydrauliczne. W tym systemie pompa napędzana paskiem klinowym przez silnik tłoczy płyn pod ciśnieniem do przekładni kierowniczej. W momencie, gdy kierowca skręca kierownicą, zawór sterujący kieruje płyn na odpowiednią stronę tłoka w maglownicy, co powoduje fizyczne przesunięcie listwy i wspomaganie ruchu kół. Układ ten jest skuteczny i trwały, ale wymaga okresowej wymiany płynu oraz kontroli szczelności przewodów, złączy i samej pompy. Gdy pompa lub przewody zaczynają się zużywać, spada ciśnienie w układzie, co skutkuje wyraźnym spadkiem efektywności wspomagania – kierownica staje się cięższa, szczególnie przy niskich obrotach silnika lub na postoju.
W nowoczesnych samochodach coraz częściej stosowane jest wspomaganie elektryczne (EPS – Electric Power Steering). Zamiast pompy i płynu, pracę wykonuje silnik elektryczny, który – na podstawie danych z czujników – dostosowuje siłę wspomagania do aktualnych warunków. Przy niskich prędkościach system wspomaga mocniej, a przy wyższych – mniej intensywnie, co poprawia stabilność. Taki układ nie wymaga płynów eksploatacyjnych i jest lżejszy oraz bardziej energooszczędny. Jednak jest bardziej skomplikowany elektronicznie i droższy w naprawie. Gdy dochodzi do awarii – na przykład uszkodzenia czujnika momentu obrotowego, silnika elektrycznego lub błędów w sterowniku – kierowca może nagle utracić wspomaganie, a kierownica stanie się twarda i oporna.
W samochodach z lat przejściowych występował również układ elektrohydrauliczny, który łączy cechy obu rozwiązań – pompa hydrauliczna zasilana była nie przez pasek, a przez silnik elektryczny. Dzięki temu układ mógł działać niezależnie od pracy silnika, a jednocześnie zachowywał charakterystykę wspomagania znaną z klasycznych konstrukcji. Typową awarią w takim układzie bywa uszkodzenie silnika elektrycznego pompy, zatkanie filtra siatkowego lub wycieki płynu, szczególnie przy wysokich przebiegach.
Układ wspomagania kierownicy może się psuć z różnych powodów. W systemach hydraulicznych typowe problemy to wycieki płynu z przewodów, uszkodzenia pompy lub maglownicy oraz zużycie zbiorniczka lub filtra. Objawy to m.in. hałas przy skręcaniu, głośna praca pompy, ubywający płyn w zbiorniczku, opór na kierownicy, szczególnie przy manewrach na postoju. W systemach elektrycznych często dochodzi do awarii czujników skrętu, przegrzewania się silnika wspomagania lub błędów w module sterującym – objawia się to zapaleniem kontrolki wspomagania, komunikatem na desce rozdzielczej lub całkowitą utratą działania układu.
Innym objawem nadchodzącej awarii może być nierówna siła wspomagania – raz kierownica kręci się lekko, a za chwilę staje się ciężka. Czasem występują też stuknięcia przy skręcaniu, które mogą sugerować luz w przekładni lub uszkodzenie kolumny kierowniczej. Warto też zwracać uwagę na nadmierne drgania kierownicy i nietypowe odgłosy, które mogą świadczyć o pogłębiającej się usterce.
Podsumowując, układ wspomagania kierownicy – niezależnie od typu – jest bardzo ważnym elementem współczesnego samochodu. Zapewnia komfort i precyzję prowadzenia, a także poprawia bezpieczeństwo, szczególnie podczas manewrów i jazdy w mieście. Regularna kontrola jego działania, wymiana płynu (w układach hydraulicznych), dbałość o szczelność i szybka reakcja na pierwsze objawy problemów to najlepszy sposób, by uniknąć kosztownych napraw i utraty kontroli nad pojazdem. Bo choć bez wspomagania da się jechać, to każda awaria tego systemu potrafi zamienić codzienną jazdę w uciążliwy i niebezpieczny wysiłek.
