Zawory sterujące czasem rozrządu, znane również jako zawory faz rozrządu lub elektrozawory VVT (Variable Valve Timing), to kluczowe elementy nowoczesnych silników spalinowych. Ich zadaniem jest dynamiczne regulowanie momentu otwarcia i zamknięcia zaworów w zależności od aktualnych warunków pracy silnika. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie lepszych osiągów, niższego zużycia paliwa oraz ograniczenia emisji szkodliwych substancji. Jak jednak dokładnie działają te zawory i jakie mają znaczenie dla pracy jednostki napędowej?
Zawory sterujące czasem rozrządu są zazwyczaj sterowane elektrycznie przez komputer silnika (ECU). Otrzymują sygnały z czujników położenia wału korbowego, wałków rozrządu, czujnika temperatury silnika, przepustnicy oraz innych elementów. Na podstawie tych danych ECU decyduje, kiedy i o ile przesunąć fazy rozrządu, czyli zmienić moment otwarcia lub zamknięcia zaworów dolotowych i wydechowych.
Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest zawór elektromagnetyczny, który steruje przepływem oleju silnikowego do fazatora (wariatora) zamontowanego na końcu wałka rozrządu. Zmiana ciśnienia oleju powoduje przestawienie wałka rozrządu względem wału korbowego, co skutkuje zmianą faz rozrządu. Dzięki temu silnik może pracować z innymi ustawieniami zaworów przy niskich i wysokich obrotach, zapewniając optymalną elastyczność oraz osiągi.
W praktyce zawory sterujące czasem rozrządu pracują niezwykle szybko i precyzyjnie. Pozwalają na płynne przejście między różnymi trybami pracy silnika – od ekonomicznego spalania przy niskich obciążeniach po maksymalną moc przy wysokich obrotach. W razie awarii tych zaworów, silnik może przejść w tryb awaryjny, pojawiają się błędy w sterowniku, a osiągi jednostki napędowej wyraźnie spadają.
Warto dodać, że regularna wymiana oleju silnikowego o odpowiedniej specyfikacji oraz dbałość o czystość układu smarowania są kluczowe dla prawidłowej pracy zaworów sterujących czasem rozrządu. Zanieczyszczony lub zbyt gęsty olej może prowadzić do zablokowania zaworów i poważnych awarii systemu zmiennych faz.
Podsumowując, zawory sterujące czasem rozrządu to zaawansowane elementy układu rozrządu, które dynamicznie regulują fazy otwarcia i zamknięcia zaworów. Ich sprawność ma kluczowe znaczenie dla osiągów, ekonomii i trwałości współczesnych silników spalinowych.
