Współczesne układy paliwowe, szczególnie w silnikach wysokoprężnych i bezpośredniego wtrysku benzyny, opierają się na precyzyjnie sterowanym ciśnieniu w listwie wtryskowej. Jednym z elementów zapewniających prawidłowe funkcjonowanie tego układu jest zawór odpowietrzający, który odpowiada za odprowadzanie nadmiaru powietrza oraz oparów i zapewnienie stabilnego przepływu paliwa bez obecności pęcherzyków gazu. Jego niewłaściwa praca może mieć bardzo istotny wpływ na zachowanie silnika, choć objawy często bywają mylące i trudne do bezpośredniego powiązania z tym konkretnym komponentem.
Jednym z pierwszych symptomów uszkodzenia zaworu odpowietrzającego jest zauważalne pogorszenie uruchamiania silnika, szczególnie po dłuższym postoju. W sytuacji, gdy zawór nie spełnia swojej funkcji i nie usuwa powietrza z listwy, dochodzi do powstawania mikropęcherzyków w przewodach paliwowych. Te z kolei zaburzają ciśnienie i powodują, że pompa musi pracować dłużej, aby uzyskać odpowiednie parametry wtrysku. Efektem może być wydłużony czas kręcenia rozrusznikiem, brak zapłonu za pierwszym razem, a w skrajnych przypadkach – całkowita niemożność uruchomienia jednostki napędowej bez wcześniejszego odpowietrzenia układu.
Zawór odpowietrzający wpływa również na stabilność pracy silnika w czasie jazdy. Przy częściowym niedrożeniu lub zablokowaniu zaworu, w układzie paliwowym może dochodzić do wahań ciśnienia, co przekłada się na nierówną pracę silnika, szczególnie w zakresie niskich obrotów i przy nagłym przyspieszaniu. Kierowca może odczuć szarpanie, chwilowy brak mocy albo opóźnioną reakcję na gaz. Silnik może też wydawać nietypowe dźwięki, a przy dłuższej jeździe – wpaść w tryb awaryjny, jeśli sterownik zinterpretuje objawy jako poważne zakłócenie w działaniu układu zasilania.
W niektórych przypadkach zawór odpowietrzający może nie ulec całkowitemu uszkodzeniu, ale jego działanie staje się nieregularne, co prowadzi do trudnych do uchwycenia problemów występujących tylko okresowo. Przykładem może być sytuacja, w której auto działa poprawnie po uruchomieniu, ale po kilku minutach zaczyna tracić moc lub nie reaguje prawidłowo na przyspieszenie. Dzieje się tak dlatego, że w miarę rozgrzewania się elementów i wzrostu ciśnienia wewnątrz listwy, zawór odpowietrzający nie jest w stanie odprowadzić zbierającego się powietrza, które wypiera paliwo z części układu.
W skrajnych przypadkach uszkodzony zawór może doprowadzić do nagłego zubożenia mieszanki i zgaśnięcia silnika podczas jazdy, szczególnie przy gwałtownym hamowaniu, wchodzeniu w zakręt lub jeździe z niskim poziomem paliwa. Obecność powietrza w układzie powoduje chwilowy spadek ciśnienia, co skutkuje brakiem wtrysku w kluczowym momencie i ustaniem pracy jednostki napędowej. Po zatrzymaniu i ponownym uruchomieniu wszystko może wrócić do normy, co utrudnia diagnostykę i może zmylić zarówno kierowcę, jak i serwis.
Nie bez znaczenia jest też wpływ zaworu na adaptacje układu wtryskowego. Jeśli sterownik nie może uzyskać stabilnych warunków pracy, zaczyna wprowadzać coraz większe korekty, co z czasem prowadzi do nieprawidłowego dawkowania paliwa, dymienia, wzrostu spalania i pogorszenia kultury pracy silnika. W dieslach może to objawiać się dłuższym czasem oczyszczania DPF-u lub zwiększoną ilością sadzy w układzie wydechowym.
Aby zdiagnozować nieprawidłowe działanie zaworu odpowietrzającego, konieczne może być wykonanie testów ciśnienia statycznego i dynamicznego w listwie, obserwacja parametrów z czujników oraz analiza korekt paliwowych. W niektórych przypadkach zawór ten można wymontować i oczyścić, ale zazwyczaj rekomenduje się jego wymianę na nowy, szczególnie jeśli objawy mają charakter nawracający.
